maabaapmaa

ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ

by Lakhwinder Singh

ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਨਰਸਰੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ6 ਕੋ ਸਾਲ ਦੀ ਮਾਸੂਮ ਜਿਹੇ ਚੇਹਰੇ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਦੇ ਘਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਾਹਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਾਕੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਤੇ ਕਦੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ ਉਹ, ਘਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਦੇ ਕਾਹਲੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਪੈਰ ਉਸਦੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕਦੇ ਉਸਨੂੰ ਅਗਾਊਂ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਸੀ, ਕਈਆਂ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਕੀ ਵਜਾ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਚਾਨਕ ਛੁੱਟੀ ਕਰਨੀ ਪਈ ਜਦੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਅਚਾਨਕ ਛੁਟੀ ਦੀ ਅਨਾਉਂਸਮੈਂਟ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬੈਗ ਲੈ ਕੇ ਬੱਸ ਵੈਨਾ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ ਨੂੰ ਕਾਹਲੇ ਸਨ ਪਰ ਓਹ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਜਾਓ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਝਾਕੀ ਜਾ ਰਹੀ, ਪਰ ਕੁਛ ਬੋਲਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਮੇਰੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕਹਿਣ ਤੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਆਪਣੇ ਬੈਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਹੱਥ ਰੱਖਦੇ ਨੇ ਉਹੀ ਗੱਲ ਦੁਰਹਾਈ ਤਾਂ ਉਸ ਬੱਚੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਕੋ ਅਥਰੂ ਵਹਿ ਤੁਰੇ, ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਗੱਲ ਬਾਹਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਕਲਾਸ ਮੇਟ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਜੋ ਉਸਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜੋ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰ ਜੀ ਇਹ ਕੁੜੀ ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਪਾਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਘਰ ਜਾਣ ਤੇ ਇਸ ਬੱਚੀ ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਸ਼ੱਦਦਤ ਕਰਦੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਪ ਮਤਰੇਆ ਨਹੀਂ ਪਰ ਪਿਓ ਦੀ ਕੋਈ ਵੁੱਕਤ ਨਹੀਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਚੱਲਦੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਕੁੜੀ ਘਰ ਹੋਏ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਰੋਟੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਸੁਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਸਭ ਕੁਛ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਘਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਹਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਮਾਸੂਮ ਕੁੜੀ ਆਪਣੀ ਆਪ ਬੀਤੀ ਸੁਣ ਕੇ ਹੋਰ ਜਿਆਦਾ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗੀ। ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਮੈਂ ਘਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਮੈਂ ਪੂਰੀ ਛੁੱਟੀ ਹੀ ਜਾਊਂ।।।

ਲੇਖਕ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਡੱਲ

ਬਹੁਤ ਸਬਰਾਂ ਵਾਲੀ ਸੀ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ

by Lakhwinder Singh
ਤਪਦੀਆਂ ਦੁਪਾਹਿਰਾਂ ਚ ਉੱਚੇ – ਉੱਚੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰਾਹ ਖੇਤ ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਬਾਪੂ ਦੀ ਰੋਟੀ ਦੇਣ ਜਾਂਦੀ ਸਾਂ ਨਿਆਣੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਅੰਮੀਂ ਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ ਸਕੂਲੋਂ ਆਉਂਦੀ ਨੂੰ ਹੀ ” ਜਾ ਮੇਰੀ ਧੀ ਰੋਟੀ ਬਾਅਦ ਚ ਖਾ ਲਵੀਂ , ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇਂ ਬਾਪੂ ਦੀ ਰੋਟੀ ਫੜਾਕੇ ਆ ਖੇਤ, ਉਹ ਵੇਖ ਪਰਛਾਵਾਂ ਤੂੜੀ ਵਾਲੇ ਕੋਠੇ ਦੀ ਕੰਧ ਨਾਲ ਆ ਗਿਆ ਏ , ਰੋਟੀ ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਨਾਂ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਬਾਪੂ ਤੇਰੇ ਡਾਢਾ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨਾਂ ਏ ।
ਮੈਨੂੰ ਬੜਾ ਗੁੱਸਾ ਆਉਣਾਂ , ਕਈ ਵਾਰ ਆਖਣਾਂ ਮੈਂ , ” ਅੰਮੀਂ ਇੰਨੇਂ ਗਰਮ ਮਿਜਾਜ਼ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਿਓਂ ਕਰਾਇਆ ਤੂੰ?
ਜਦੋਂ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਫੜਾ ਖੇਤੋਂ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਨੂੰ ਮੁੜਨਾਂ ਤਾਂ ਬਾਪੂ ਨੇਂ ਸਦਾ ਖਰਵੇ ਜਿਹੇ ਬੋਲਾਂ ਚ ਕਹਿਣਾਂ, ” ਵੀਰਾਂ ਸਿੱਧੀ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਈਂ , ਰਾਹ ਚ ‘ ਬਖਤਾਵਰ ‘ ਹੁਣਾਂ ਦੀ ਢਾਣੀਂ ਤੇ ਨਿਆਣਿਆਂ ਨਾਲ ਨਾਂ ਖੇਡ ਪੈ ਜਾਵੀਂ , ਤੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਉਡੀਕਦੀ ਰਹੇ ਕਿੱਧਰੇ।
ਮੈਂ ਸਿਰ ਹਿਲਾ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪੈਂਦੀ ।
ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਹਵੇਲੀ ਵਾਲੇ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਧੀ ਸੀ , ਤੇ ਮੇਰੀ ਮਾਸੀ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਨੂੰ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਨਾਨਾ ਮੋਟਰ ਗੱਡੀ ਤੇ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਅੰਮੀਂ ਲਈ ਮਹਿੰਗੇ ਸੂਟ ਤੇ ਮਖਮਲੀ ਦਪੁੱਟਿਆਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇਂ ਜੋੜੇ ਨਾਨੀ ਘੱਲਦੀ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਚਾਰਾਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੁਗਾਤਾਂ।
ਕਦੀ ਕਦੀ ਮੈਂ ਅੰਮੀਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੀ , ” ਬੀਬੀ ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਮੋਟਰ ਗੱਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਤੇ ਸਾਡੀ ਮਾਸੀ ਵੀ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਰਹਿੰਦੀ ਏ , ਡਾਢੀ ਰਸੂਖ ਵਾਲੀ ਏ , ਤੂੰ ਕਿਓਂ ਬਾਪੂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਾਇਆ?
ਤਾਂ ਅੰਮੀਂ ਝੱਟ ਆਖਦੀ , ” ਬੀਬੀਆਂ ਧੀਆਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਵੀ ਜੈਲਦਾਰਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਏ , ਬਸ ਤੇਰੇ ਵੱਡੇ ਬਾਪੂ ਨੇਂ ਤੇਰੇ ਦੋਵੇਂ ਤਾਇਆਂ ਨਾਲੋਂ ਅੱਧੀ ਪੈਲੀ ਦਿੱਤੀ ਏ ਤੇਰੇ ਬਾਪੂ ਨੂੰ , ਕਹਿੰਦਾ ਧੀਆਂ ਦਾ ਪਿਓ ਏਂ ਤੂੰ , ਕੋਈ ਪੁੱਤਰ ਤਾਂ ਹੈ ਨਈਂ , ਬੇਗਾਨੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਹੀ ਵਾਹੁਣੀ ਏ, ਉਂਝ ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਬੜਾ ਚੰਗਾ ਏ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਹਰ ਸ਼ੈਅ ਨਾਲੋਂ ਸੋਹਣੀ ਏ ਤੇਰੇ ਬਾਪੂ ਦੀ ਰੂਹ । ਪਰ ਮੈਂ ਕਹਿਣਾਂ ” ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਇੰਝ ਲੱਗਿਆ ।
ਤਾਂ ਉਹਨੇਂ ਕਹਿਣਾਂ , ” ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਏ । ਧੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿਓ ਇੰਝ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇਂ।
ਮੈਂ ਕਹਿਣਾ , “ਪਰ ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਤਾਂ ਇੰਝ ਨੀਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ।
ਤਾਂ ਅੰਮੀਂ ਕਹਿਣਾਂ , ” ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਵਿਆਹੀਆਂ ਗਈਆਂ , ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਪੂ ਨੇਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਵਰਗੇ ਹੋ ਜਾਣਾਂ। ਮੈਂ ਸ਼ੋਚਦੀ ਸਾਂ ਇਹ ਝੂਠ ਬੋਲਦੀ ਏ ।
ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ , ਬਹੁਤੇ ਸਬਰ ਵਾਲੀ ਸੀ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ । ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਉਹਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਚ ਚੋਰੀ ਕੁੱਝ ਪੈਸੇ ਦਿੰਦੀ ਪੇਕੇ ਗਈ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਉਹ ਵੀ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਫੜਾ ਛੱਡਦੀ । ਕਦੀ ਕਦੀ ਵੱਡੀ ਬੀਬੀ ( ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ) ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ , “ਗਠੀਏ ਨਾਲ ਖੁਰੀ ਇਸ ਗਿੱਲੀ ਦੇਹੀ ਚੋਂ ਹੁਣ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਆਸ ਛੱਡ ਅਮਰ ਸਿਹੁੰ , ਲੋਕੀ ਬਥੇਰੇ ਹੋਰ ਜੁਗਾੜ ਕਰਦੇ ਨੇਂ। ਉਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਜੁਗਾੜਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਪਰ ਅੰਮੀਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਓਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ  ਸੁਣਕੇ ਲੁਕ -ਲੁਕ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਕੋਏ ਪੂੰਝਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਤੇ ਕਦੀ ਕਦੀ ਨਾਨਾ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪ ਆਖਦਾ ਸੁਣਦੀ ਸਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਨਾਨੇ ਨੂੰ , ” ਬੀਬੀ ਧੀ ਬਸੰਤ ਸਿਹੁੰ ਸਰਦਾਰ ਦੀ ਧੀ ਏਂ ਤੂੰ , ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਖਵਾ ਸਕਦਾ ਤੇਰਾ ਪਿਓ ਤੈਨੂੰ , ਇੰਨਾਂ ਨਿਆਣੀਂਆਂ ਦਾ ਸੋਚਕੇ ਜੇਰਾ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ।
ਅੰਮੀਂ ਨੂੰ ਇੰਝ ਵੇਖ ਮੈਂ ਸੋਚਦੀ ਸਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਜਿਹੋ ਘਰ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾਂ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਘਰ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ।
ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਆਥਣ ਵੇਲੇ ਦੀ ਚਾਹ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਬਾਪੂ ਖੇਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਵਿਹੜੇ ਚ ਨਿੰਮ ਥੱਲੇ ਚੌਂਕੇ ਚ ਉਹ ਅੰਮੀਂ ਕੋਲ ਬੈਠ ਚਾਹ ਪੀਂਦਾ ਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਹੌਲੇ – ਹੌਲੇ ਜਿਹੇ ਹਾਸੇ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਕੰਨੀਂ ਪੈਂਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਜਿਓਂ ਮੇਰੀ ਅੰਮੀਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਨੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ।
ਜਦੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਹੀ ਵਿਆਹੀਆਂ ਸੀ ਹਲੇ , ਅੰਮੀਂ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪੈ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਰੁਖਸਤ ਹੋ ਗਈ।
ਅਖੀਰੀ ਵੇਲਿਆਂ ਚ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ। ਅੰਮੀਂ ਦੇ ਮੁੱਕਣ ਤੋਂ ਅੱਠਾਂ ਕੁ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਵੀਹਾਂ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਮੇਰੇ ਸਹੁਰੀਂ ਆਇਆਂ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਸਵਾਤ ਚ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਪੁੱਛਿਆ , ” ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਪੁੱਛਦੀ ਪੁੱਤਰ , ਕੋਈ ਦੁੱਖ -ਸੁੱਖ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸਦੀਂ ਮੇਰੀ ਧੀ , ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਬੈਠਾ ਏ।
ਗੱਲ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਮੇਰੀ ਭੁੱਬ ਨਿੱਕਲ ਗਈ । ਬਾਪੂ ਹੁਣ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ , ਤੇ ਉਹਦੇ ਵੱਲੋਂ ਮੇਰੀ ਮੁੱਠੀ ਚ ਦਿੱਤੇ ਪੈਸੇ ਮੇਰੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਗਿੱਲੇ ਹੋ ਗਏ ਸੈਣ , ਤੇ ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸਾਂ ,” ਸੱਚੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਹਰ ਸ਼ੈਅ ਨਾਲੋਂ ਸੋਹਣੀਂ ਸੀ ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਦੀ ਰੂਹ , ਜੋ ਮੈਂ ਅੱਜ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੇਖੀ ਸੀ ।

ਪੇਕੇ ਹੁੰਦੇ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ

by admin

ਮਾਂ ਬੜੇ ਹੀ ਠੰਡੇ ਸੁਬਾਹ ਦੀ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪੇਕਿਆਂ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲ ਜਰੀ ਨਾ ਜਾਂਦੀ..! ਅਸੀ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਜੁੱਟ..ਸਾਰੀ ਦਿਹਾੜੀ ਬੱਸ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੰਧਾਂ-ਕੋਠੇ ਟੱਪਦਿਆਂ ਹੀ ਲੰਘ ਜਾਇਆ ਕਰਦੀ..ਸਾਉਣ-ਭਾਦਰੋਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਸਿਖਰ ਦੁਪਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਕਦੇ ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਤੇ ਕਦੀ ਗੁੱਡੀਆਂ ਪਟੋਲੇ..ਘਰੇ ਸਿਰਫ ਖਾਣ ਪੀਣ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਂਦੀਆਂ!
ਮਾਂ ਨੇ ਚੋਪੜੇ ਹੋਏ ਫੁਲਕੇ ਪੋਣੇ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖੇ ਹੁੰਦੇ..
ਆਪ ਹਰ ਵੇਲੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਹੋਈ ਉਹ ਕਦੇ ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ਗੋਹਾ ਫੇਰ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ..ਕਦੀ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਲਿੱਪ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ..ਤੇ ਕਦੀ ਬਾਹਰ ਪਾਥੀਆਂ ਪੱਥਣ ਗਈ ਹੁੰਦੀ..!
ਅਸੀਂ ਖਾਣੇ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਸਾਰੇ ਨੁਕਸ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ..
ਸਬਜੀ ਵਿਚ ਲੂਣ ਮਿਰਚ ਜਿਆਦਾ..ਰੋਟੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਕੱਚੇ..ਖਾਣ ਨੂੰ ਮਿੱਠਾ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ?..ਉਹ ਆਖਦੀ “ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਟੀ ਖਾਓ ਫੇਰ ਮਿਲੂ ਖੀਰ”..ਉਸ ਨੇ ਕਿਧਰੇ ਲੂਕਾ ਕੇ ਜੂ ਰੱਖੀ ਹੁੰਦੀ..ਚੋਵੀ ਘੰਟੇ ਬਸ ਮਸ਼ੀਨ ਬਣ ਤੁਰਿਆ ਫਿਰਦਾ ਵਜੂਦ..!
ਸੌਂਦੀ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਡੇ ਮਗਰੋਂ ਲੰਮੇ ਪੈਂਦੀ ਤੇ ਸਾਥੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉੱਠ ਜਾਂਦੀ..!
ਉਸ ਨੂੰ ਖਰਚੇ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਬੱਝੇ ਰੁਪਈਏ ਮਿਲਿਆ ਕਰਦੇ..
ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਬਚਾ ਲਿਆ ਕਰਦੀ..ਕਦੀ ਮੇਰੇ ਨਵੇਂ ਸੂਟ ਤੇ ਕਦੀ ਵੀਰ ਦੀ ਕਮੀਜ ਲਿਆ ਦਿੰਦੀ..ਆਪ ਵਿਆਹਾਂ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਵੇਲੇ ਹੀ ਨਵਾਂ ਸੂਟ ਸਵਾਇਆ ਕਰਦੀ..!
ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੋਵੇਂ ਆਪੋ ਵਿਚ ਲੜ ਪਿਆ ਕਰਦੇ..
ਅਸੀਂ ਵਿਚ ਨਾ ਪਿਆ ਕਰਦੇ..ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਏਨਾ ਮਤਲਬ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨੂੰ ਰੋਟੀ,ਖਰਚਣ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਪਾਉਣ ਲਈ ਲੀੜਾ-ਕੱਪੜਾ ਮਿਲਦਾ ਰਹੇ..ਬਸ!
ਆਥਣ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਘਰ ਪਰਤਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਨੁੱਕਰੇ ਬੈਠੀ ਕਾਗਤ ਤੇ ਕੁਝ ਲਿਖ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ..ਸਾਨੂੰ ਵੇਖ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਲੁਕਾ ਲਿਆ ਕਰਦੀ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਕੇ ਉਹ ਕੀ ਤੇ ਕਿਸਨੂੰ ਲਿਖ ਰਹੀ ਏ..ਵੱਡੇ ਮਾਮੇ ਨੂੰ ਤੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਨਾਨੇ ਨੂੰ..!
ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਜਦੋਂ ਗੁੱਸਾ ਠੰਡਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਤੀਂ ਲਿਖਿਆ ਰੁੱਕਾ ਪਾੜ ਦਿਆ ਕਰਦੀ..!
ਨਾਨੀ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਪੱਕਾ ਅਕਾਲੀ..ਮੰਜੀ ਸਾਬ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣਨ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ..!
ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿਚ ਵੜਿਆ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਦੁਹਾਈ ਮੱਚ ਜਾਂਦੀ..ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜਿਥੇ ਵੀ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਓਧਰ ਨੂੰ ਨੱਸ ਤੁਰਦੀਆਂ..!
ਉਸਦੇ ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਟੰਗਿਆ ਹੁੰਦਾ..
ਕਦੀ ਗੁੜ ਅਤੇ ਤਿੱਲਾਂ ਵਾਲੇ ਲੱਡੂ..ਕਦੀ ਵੇਸਣ..ਕਦੀ ਟਿੱਕੀ ਵਾਲਾ ਗੁੜ..ਤੇ ਕਦੀ ਅਲਸੀ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪਿੰਨੀਆਂ..!
ਉਹ ਇੱਕ ਪੈਰ ਥੱਲੇ ਲਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲੀਂ ਲੱਗਾ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਅਸੀ ਹੌਲੀ ਜਿਹੀ ਟੰਗੇ ਹੋਏ ਝੋਲੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨਾ ਕੁਝ ਕੱਢ ਵਾਪਿਸ ਦੂਰ ਉੱਡ ਜਾਂਦੀਆਂ..!
ਫੇਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਨਾਨਾ ਮੁੱਕ ਗਿਆ..
ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੁੱਕ ਗਈ ਮਾਂ ਦੇ ਚੇਹਰੇ ਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਖੂੰਹਦੀ ਰੌਣਕ..
ਹੁਣ ਉਹ ਅਕਸਰ ਹੀ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦੀ..ਕਦੇ ਕਦਾਈਂ ਸਪੀਕਰ ਤੇ ਬਿੰਦਰਖੀਏ ਦਾ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣਦੀ ਕੇ “ਮਾਂ ਨੀ ਮੈਂ ਹੁਣ ਪੇਕੇ ਆਉਣਾ..ਪੇਕੇ ਹੁੰਦੇ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ”..ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਪੂੰਝਦੀ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਅੰਦਰ ਵੜ ਜਾਇਆ ਕਰਦੀ!ਫੇਰ ਜਦੋਂ ਦਸਵੀਂ ਦੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਝੋਨਾ ਝੰਬਦੇ ਡੈਡ ਨੂੰ ਪੁਲਸ ਨੇ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਚੱਪਾ ਚੱਪਾ ਛਾਣ ਮਾਰਿਆ..ਪਰ ਡੈਡ ਨਾ ਲੱਭਿਆ..ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਅਜੇ ਵੀ ਸੂਲ ਬਣ ਚੁੱਭਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ..! ਅੱਜ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਤੁਰ ਗਈ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਆਖਦੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਕੇ ਧੀਏ ਕੋਈ ਗੱਲ ਹੋ ਜੇ ਤਾਂ ਰੁੱਕਾ ਜਰੂਰ ਲਿਖ ਦੇਵੀਂ..
ਤਦੇ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਬੈਠੀ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਮੋਟਾ ਸੇਕ ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਏ ਤਾਂ ਸੈੱਲ ਫੋਨ ਤੇ ਵੀਰ ਦਾ ਨੰਬਰ ਦੱਬ ਕਿੰਨਾਂ ਚਿਰ ਹਰੇ ਬਟਨ ਵੱਲ ਤੱਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ..ਸੋਚਦੀ ਹਾਂ ਕੇ ਜੇ ਮਾਂ ਵਾਂਙ ਕੋਈ “ਰੁੱਕਾ” ਲਿਖ ਕੇ ਰਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਪਾੜ ਵੀ ਦਿਆ ਕਰਦੀ..ਪਰ ਇਸ ਚੰਦਰੇ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿਧੀ ਜਾ ਤਾਰ ਹੀ ਖੜਕਾ ਦੇਣੀ ਏ..ਅਗਲੇ ਦੀ ਵੀ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਸਲੇ ਨੇ..!
ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਬਿੰਦਰਖੀਏ ਵਾਲਾ ਓਹੀ “ਪੇਕੇ ਹੁੰਦੇ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ” ਗੀਤ ਕੰਨੀ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਏ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਸੁੰਞੇ ਹੋ ਗਏ ਵੇਹੜੇ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰ ਕਾਲਜੇ ਦਾ ਰੁਗ ਜਿਹਾ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਏ!

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਵੰਦਾ

ਮਾਂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ

by Sandeep Kaur

ਮਾਂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਏ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਮਾਂ ਝਿੜਕ ਤਾਂ ਲੈਂਦੀ ਏ ਪਰ ਝਿੜਕਣ ਨਹੀ ਦੇਂਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ , ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਝਿੜਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਿਆਰ ਪਰੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਏ , ਮਾਂ ਕਦੀ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੁਰਾ ਨਹੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਾ । ਖ਼ੁਦ ਭੁੱਖ ਪਿਆਸ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਏ ਉਹ,ਪਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਭੁੱਖ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀ ਕਰਦੀ ।ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਮਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਨਹੀ ਮੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ , ਓਹਦੇ ਵਜੂਦ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਜੁ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਆਂ ਅਸੀਂ ਕਦੇ । ਬੇਸ਼ੱਕ ਨਾੜੂਆ ਕੱਟ ਦੇਣ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਲੱਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਆਂ ਮਾਂ ਤੋਂ,ਪਰ ਇੱਕ ਅਦਿੱਖ, ਦੈਵੀ ਜੋੜ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਏ ਮਾਂ ਦਾ,ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ । ਕਈ ਵਾਰ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੁੱਝ ਲੈਂਦੀਆਂ ਨੇ ਕਿ ਉਹਦਾ ਲਖਤੇ ਜਿਗਰ ਕਿਸੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿੱਚ ਏ ।
ਕਹਿੰਦੇ , ਜਦੋਂ ਕੰਵਰ ਦਲੀਪ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਭੋਗ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ , ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ ਨੂੰ ਗਲ ਲੱਗ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹੀਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ , ਪਰ ਆਪਣੇ ਲਾਲ ਨੂੰ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲਾ ਕੇ ਉਹਦੀਆਂ ਛਾਤੀਆਂ ਤੋਂ, ਬੁੱਢੀ ਉਮਰੇ ਦੁੱਧ ਸਿੰਮ ਪਿਆ ਸੀ । ਕੈਸਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਏ ਇਹ , ਸ਼ਾਇਦ ਰੱਬ ਤੋ ਬਾਦ ਦੂਜਾ , ਜਾਂ ਉਹਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਈ ।
ਇਨਸਾਨ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਫਰ ਵਿੱਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਂਦਾ ਏ, ਜਖਮੀ ਹੁੰਦਾ ਏ, ਜ਼ਲੀਲ ਹੁੰਦਾ ਏ ਤਾਂ ਮਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਏ , ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਜਦ ਓਹਨੂੰ ਓਪਰੀ ਲੱਗਦੀ ਏ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਰੱਖ ਰੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਏ ਇਨਸਾਨ । ਤੇ ਜਦ ਮਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਹੋਵੇ , ਜਾਂ ਰਹੇ ਈ ਨਾ , ਤਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ ਹੁੰਦਾ ਏ , ਇਕਾਂਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਰਦਾ ਏ ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ , ਸਿਰਹਾਣੇ ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ , ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਕੰਧ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ।ਇਹੀ ਵਕਤ ਹੁੰਦਾ ਏ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਦੀ ਮਾਂ ਬਣ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਵਰਾ ਸਕਦੇ ਆਂ, ਹੰਝੂ ਪੂੰਝ ਸਕਦੇ ਆਂ, ਦਿਲਾਸਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਆਂ , ਮਰਹਮ ਲਾ ਸਕਦੇ ਆਂ ਉਹਨਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਤੇ , ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀ ਵਿਖਾ ਸਕਦੇ, ਚਾਹ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ।
ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਇਨਸਾਨ ਦੀ , ਜਦੋਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਕੋਸਦਾ ਏ, ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਚੂਰ ਚੂਰ ਕਰ ਬਹਿੰਦਾ ਏ ।
ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਨਾ, “ਦਿਲ ਤੋ ਬੱਚਾ ਹੈ ਜੀ….
ਦਿਲ ਜਾਂ ਮਨ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਵਾਂਗ ਵਰਾਉਣਾ ਤੇ ਕਿਸੇ ਗਲਤ ਕੰਮ ਤੋ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮੋੜਨਾ ਆ ਜਾਣਾ , ਮਾਨੋ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਏ ਜੀਵਨ ਚ । ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣ ਬਿਨਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣਾ ਅਸੰਭਵ ਏ ।
ਘਰਿ ਸੁਖਿ ਵਸਿਆ
ਬਾਹਰਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ।
ਝਰਨੇ ਵਾਂਗ ਵਹਿਣ ਲਈ ਅੰਦਰੋਂ ਲਬਾਲਬ ਭਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਏ । ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਆਪ ਹੀ ਥਾਪੜਨੀ , ਜ਼ਰੂਰੀ ਏ । ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵੀ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਰੂਪ ਕਹੇ , ਪਰ ਮਾਂ ਵਾਂਗ ਮਨ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਏ ਕਿ ਤੇਰੇ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੈ ਈ ਨਹੀ । ਮਿੱਟੀ ਹੋਇਆ ਮਨ ਫਿਰ ਤੋ ਮਹਿਕ ਉੱਠਦਾ ਏ, ਜੀਵਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਏ , ਤੁਹਾਡੇ ਖ਼ੁਦ ਦੇ ਥਾਪੜੇ ਨੂੰ ਈ ਰੱਬੀ ਅਸੀਸ ਸਮਝਕੇ ।

ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ

Close