ੲਿਕ ਸੂਫੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ੲਿਕ ਫਕੀਰ ੲਿਕ ਦਰਖਤ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਧਿਅਾਨ ਸਾਧਨਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਓੁਹ ਰੋਜ਼ ੲਿਕ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੂੰ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟ ਕੇ ਲਿਜਾਦਾਂ ਹੋੲਿਅਾ ਦੇਖਦਾ। ੲਿਕ ਦਿਨ ਫਕੀਰ ਨੇ ੳੁਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੁਣ ਭਾੲੀ, ਸਾਰਾ ਦਿਨ ੲਿਸ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਦਾ ੲੇ, ਦੋ ਢੰਗ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰਾ ਰੋਟੀ ਵੀ ਨਹੀ ਜੁੜਦੀਂ। ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਕਿੳੁਂ ਨਹੀ ਜਾਦਾਂ : ਓੁਥੇ ਚੰਦਨ ਹੀ ਚੰਦਨ ਹੈ। ੲਿਕ ਦਿਨ ਕੱਟੇਗਾ ਤਾਂ ਹਫਤਾ ਭਰ ਤੇਰਾ ਵਧੀਅਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਗਰੀਬ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਤਾਂ ਨਹੀ ਅਾੲਿਅਾ, ਕਿੳੁਕਿ ੳੁਹ ਸੋਚਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜ਼ੰਗਲ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ੳੁਹ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਹੋਰ ਕੋੲੀ ਨਹੀ ਜਾਣਦਾ। ੳੁਸਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜ਼ੰਗਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਜ਼ਰੀ ਸੀ।
ਓੁਸਨੇ ਸੋਚਿਅਾ : ੲਿਹ ਫਕੀਰ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ੲਿਸ ਦਰਖਤ ਥਲੇ ਬੈਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ੲਿਸਨੂੰ ਕੀ ਖਾਕ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਜੰਗਲ ਬਾਰੇ? ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਮਨ ਤਾਂ ਨਾ ਮੰਨੇ।
ਪਰ ਫਿਰ ਸੋਚਿਅਾ ਹਰਜ਼ ਵੀ ਕੀ ਹੈ, ਕੀ ਪਤਾ ਠੀਕ ਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ। ਝੂਠ ਬੋਲੇਗਾ ਵੀ ਕਿੳੁ? ਭਲਾ-ਮਾਣਸ ਪੵਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ੲਿਕ ਵਾਰ ਪੵਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ੳੁਹ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਗਿਅਾ ਫਕੀਰ ਕੋਲ, ਫਕੀਰ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਰੱਖਿਅਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਫਕੀਰ ਸਾੲੀਂ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ ਕਰਨਾ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਅਾ ਜੰਗਲ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਤੋ ਜਿਅਾਦਾ ਕੋਣ ਜਾਣਦਾ ਹੋਣਾ। ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਚੰਦਨ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੀ ਨਹੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਪਿੳੁ ਵੀ ਲੱਕੜਹਾਰਾ ਸੀ, ਮੇਰਾ ਦਾਦਾ ਵੀ ਲੱਕੜਹਾਰਾ ਸੀ। ਅਸੀ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿਰਫ ਲੱਕੜਾਂ ਹੀ ਕੱਟੀਅਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਚੰਦਨ ਬਾਰੇ ਕੀ ਪਤਾ। ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਜੇ ਚੰਦਨ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਦਾਂ ਅਸੀ ਤਾਂ ਓੁਸਨੂੰ ਵੀ ਲੱਕੜਾਂ ਦੀ ਤਰਾ ਹੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਅਾਓੁਦੇ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਅੱਜ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੰਦਨ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਅਾ ਹੈ। ਨਹੀ ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਅਾਮ ਲੱਕੜ ਹੀ ਲੱਗਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੀ ਕਿੰਨਾ ਅਭਾਗਾ! ਕਾਸ਼, ਸਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਦਾਂ।
ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕੋੲੀ ਗੱਲ ਨਹੀ, ਫਿਕਰ ਨਾ ਕਰ, ਜਦੋ ਜਾਗੋ ੳੁਸ ਟਾੲਿਮ ਹੀ ਸਵੇਰਾ ਹੁੰਦਾ। ਹੁਣ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਦੇ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਵਧੀਅਾ ਲੰਘਣ ਲੱਗੇ। ੲਿਕ ਦਿਨ ਚੰਦਨ ਦੀਅਾਂ ਲੱਕੜੀਅਾ ਕੱਟ ਕੇ ਲੈ ਜਾਣੀਅਾ, ਤੇ 7-8 ਦਿਨ ਵਧੀਅਾ ਲੰਘ ਜਾਣੇ, 10 ਦਿਨ ਜ਼ੰਗਲ ਜਾਣ ਦੀ ਲ਼ੋੜ ਹੀ ਨਾ ਪੈਣੀ।
ੲਿਕ ਦਿਨ ਫਕੀਰ ਨੇ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: ਭਾੲੀ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਸੋਚਿਅਾ ਸੀ ਤੈਨੂੰ ਕੁਛ ਅਕਲ ਅਾ ਗੲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਤੂੰ ਲੱਕੜੀਅਾਂ ਕੱਟਦਾ ਰਿਹਾ, ਕਦੀ ਅੱਗੇ ਨਹੀ ਗਿਅਾ: ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਕਦੇ ੲਿਹ ਸਵਾਲ ਨਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋੲਿਅਾ ਵੀ ਚੰਦਨ ਤੋ ਅੱਗੇ ਵੀ ਕੁਛ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੇਰੇ ਤਾਂ ਕਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ੲਿਹ ਪੵਸ਼ਨ ਹੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀ ਹੋੲਿਅਾ, ਵੀ ਚੰਦਨ ਤੋ ਵੀ ਅੱਗੇ ਕੁਛ ਹੋ ਸਕਦਾ। ੳੁਸ ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਚੰਦਨ ਤੋ ਜ਼ਰਾ ਅੱਗੇ ਜਾੲੇਗਾਂ ਤਾਂ ਓੁਥੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਦਾਨ ਹੈ। ਲੱਕੜੀਅਾਂ ਕੱਟਣੀਅਾ ਛੱਡ। ੲਿਕ ਦਿਨ ਜਾੲੇਗਾਂ ਤਾਂ 5-6 ਮਹੀਨੇ ਲੋੜ ਨਹੀ ਪਵੇਗੀ।
ਹੁਣ ਤਾਂ ਓੁਸਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਫਕੀਰ ਤੇ, ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੋੲੀ ਪੵਸ਼ਨ ਵੀ ਨਾ ੳੁਠਿਅਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਦਾਨ ਹੱਥ ਲੱਗ ਗੲੀ, ਸੋਨਾ ਹੀ ਸੋਨਾ ਸੀ। ੲਿਕ ਦਿਨ ਜ਼ੰਗਲ ਚਲਾ ਜਾਦਾ ਤੇ 5-6 ਮਹੀਨੇ ਵਧੀਅਾ ਲੰਘ ਜਾਦੇਂ। ਪਰ ਅਾਦਮੀ ੲਿੰਨਾ ਮੂਰਖ ਸੀ ਫਿਰ ਵੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ੲਿਹ ਖਿਅਾਲ਼ ਨਾ ਅਾੲਿਅਾ ਵੀ ੲਿਸਤੋ ਵੀ ਅੱਗੇ ਕੁਛ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਲੱਗਦਾ ਤੂੰ ਕਦੇ ਜਾਗੇਗਾ ਨਹੀ, ਹਰ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਤੈਨੂੰ ਜਗਾੳੁਣਾ ਪਵੇਗਾ। ੲਿਸਤੌ ਅੱਗੇ ਹੀਰਿਅਾਂ ਦੀ ਖਦਾਨ ਹੈ ਮੂਰਖ। ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਪੵਸ਼ਨ ਕਿੳੁ ਨਹੀ ਓੁਠਦਾ ਵੀ ੲਿਸਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਕੁਛ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਮੰਦਭਾਗਾ, ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ੲਿਹ ਖਿਅਾਲ ਹੀ ਨਹੀ ਅਾੲਿਅਾ, ਮੈ ਤਾਂ ਸੋਚਿਅਾ ਸੀ ਸੋਨੇ ਤੋ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਕੁਛ ਨਹੀ, ਸੋਨੇ ਤੋ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਕੀ ਹੋੲੇਗਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਓੁਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੂੰ ਹੀਰਿਅਾਂ ਦੀ ਖਦਾਨ ਮਿਲ ਗੲੀ। ਹੁਣ ੲਿਕ ਦਿਨ ੳੁਹ ਲੱਕੜਹਾਰਾ ਜੰਗਲ ਜਾਦਾਂ ਤੇ ਸਾਲ ੳੁਸਨੂੰ ਲੋੜ ਨਾ ਪੈਦੀ।
ਫਿਰ ੲਿਕ ਦਿਨ ੳੁਸ ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਬੇਵਕੂਫ ਹੁਣ ਤੂੰ ਹੀਰਿਅਾਂ ਤੇ ਹੀ ਰੁਕ ਗਿਅਾ? ੲਿਸਤੌ ਅੱਗੇ ਨਹੀ ਜਾੲੇਗਾਂ।
ਹੁਣ ੳੁਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੜੀ ਅਾਕੜ ਅਾ ਗੲੀ ਸੀ, ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਹੋ ਗਿਅਾ ਸੀ, ਮਹਿਲ ਖੜੇ ਕਰ ਲੲੇ ਸੀ। ਓੁਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਛੱਡ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਕਰ। ਹੁਣ ਸੋਨੇ-ਹੀਰਿਅਾਂ ਤੋ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਤਾਂ ਓੁਸ ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਹੀਰਿਅਾਂ ਤੋ ਅੱਗੇ ਮੈਂ ਹਾਂ। ਤੈਨੂੰ ਕਦੇ ੲਿਹ ਖਿਅਾਲ਼ ਨਹੀ ਅਾੲਿਅਾ ਵੀ ੲਿਹ ਅਾਦਮੀ ੲਿਥੇ ਮਸਤੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਹੈ, ੲਿਸਨੂੰ ਸੌਨੇ ਦੀ ਖਦਾਨ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ, ੲਿਸਨੂੰ ਹੀਰਿਅਾਂ ਦੀ ਖਦਾਨ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ। ਪਰ ੲਿਹ ਸੋਨਾ ਵੀ ੲਿਕਠਾ ਨਹੀ ਕਰ ਰਿਹੈ, ਹੀਰੇ ਵੀ ੲਿਕਠੇ ਨਹੀ ਕਰ ਰਿਹਾ। ੲਿਸਨੂੰ ਜਰੂਰ ਕੁਛ ਅੈਸਾ ਮਿਲ ਗਿਅਾ ਹੋਣਾ, ਸੋਨੇ ਹੀਰਿਅਾਂ ਤੋ ਵੀ ਜਿਅਾਦਾ ਕੀਮਤੀ, ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਕਦੀ ਸਵਾਲ ਨਹੀ ਓੁਠਿਅਾ।
ਓੁਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਨੇ ਅਾਪਣਾ ਸਿਰ ੳੁਸ ਫਕੀਰ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਿਅਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਮੇਰੇ ਮੂਰਖ ਅੰਦਰ ਕਦੀ ਪੵਸ਼ਨ ਹੀ ਨਹੀ ਓੁਠਦਾ। ਜਦ ਤੁਸੀ ਦੱਸਦੇ ਹੋ ਫਿਰ ਯਾਦ ਅਾੳੁਦਾਂ ਹੈ। ੲਿਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਜਨਮਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਤਕ ਵੀ ਯਾਦ ਨਹੀ ਅਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਵੀ ਸੋਨੇ ਹੀਰਿਅਾਂ ਤੋ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕੋੲੀ ਧਨ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ੳੁਸੀ ਧਨ ਦਾ ਨਾਮ ਧਿਅਾਨ ਹੈ, ੲਿਸ ਧਨ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸੋਨਾ-ਹੀਰਾ ਕੁਛ ਵੀ ਨਹੀ। ਹੁਣ ਜ਼ਰਾ ੳੁਹ ਖਦਾਨ ਖੌਜ਼, ਜੋ ਤੇਰੇ ਸਭ ਤੋ ਅੱਗੇ ਹੈ।
ਨੋਟ – ੲਿਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕੁਝ ਪਹਿਲੂ ਸਾਡੇ ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੵਸ਼ਨ ਨਹੀ ਓੁਠਦੇ।
