ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਕੋਨਾ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਕੂੜਾ ਕਰਕਟ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਗੰਦਗੀ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਉਸ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਅੱਗੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸੀ , ਅਚਾਨਕ ਰੁਕ ਗਏ ਰੁਕਕੇ ਕੁੱਦਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੱਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ? ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨੱਚ ਕਿਉਂ ਰਹੇ ਹੋ? ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਰਾਜ ਲਭ ਪਿਆ ਹੈ ਕਿਹੜਾ ਰਾਜ ਲਭ ਗਿਆ ਹੈ , ਦੱਸੋ ? ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਿਰਲੇਪ ਹੋਣ ਦਾ ਰਾਜ ਲਭ ਪਿਆ ਹੈ ਸਾਥੀ ਪੁੱਛਦੇ , ਕਿਵੇਂ ? ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਦੇਖੋ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਢੇਰ ਉੱਤੇ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਨੇ, ਇਸ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਛੂਹ ਰਹੀਆਂ ਹਨ , ਪਰ ਸੂਰਜ ਗੰਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ, ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾ ਗੰਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਸਾਥੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਮਤਲਵ , ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਬੋਲੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਇਸ ਗੰਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਕੇ ਵੀ ਗੰਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨਿਰਲੇਪ ਹੈ
Jasmeet Kaur
ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ . ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰੇ ਗੱਲ ਠੀਕ ਲੱਗਦੀ ਹੈ . ਲੇਕਿਨ ਪੇਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇਗਾ . ਯਾਨੀ ਸਵਾਲ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਨਹੀਂ , ਉਪਲੱਬਧ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਹੈ . ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ . ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਜਨਮਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ . ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਦੁਸ਼ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸਹਤਾ ਰਹੇ . ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਤਪਾਦਿਤ ਬਿਜਲੀ ਮਾਲਦਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ .
ਜੇਕਰ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਜਨਮਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ .
ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਅਧਿਅਨ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 2004 ਵਿੱਚ ਹੀ 95 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਉਪਲੱਬਧ ਸੀ . ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ’ਗਰੀਬ‘ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 70 ਫ਼ੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ . ਵਿਕਸਿਤ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਹੀ ਕਮਜੋਰ ਵਿੱਖਦੀ ਹੈ . ਅਤੇ ਮੁੱਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਕਲਪ ਦਾ ਦਿਸਦਾ ਹੈ , ਨਾ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ . ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭੱਗ ਚਾਰ ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ . ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30 ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰਤੀ ਮਾਹ ਬਿਜਲੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਉਣ ਲਈ 1 . 2 ਬਿਲਿਅਨ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਮਾਹ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ . ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲੱਗਭੱਗ 67 ਬਿਲਿਅਨ ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਹੈ . ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਬਿਜਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੇਵਲ ਦੋ ਫ਼ੀਸਦੀ ਬਿਜਲੀ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰੱਥ ਹੈ .
ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਦੀ ਐਸ਼ਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀਆਂ ਅੰਤਹੀਣ ਜਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ . ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਣ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦੀ ਹੈ . ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਮਾਸਿਕ ਬਿਲ 70 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ . ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਦੁਰਪਯੋਗ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ . ਘਰ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਨਾ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਤਾਕਤਵਰ ਬੱਚੇ ਭੋਜਨ ਹੜਪ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਕਮਜੋਰ ਬੱਚਾ ਭੁੱਖਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ . ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਨਾ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗਰੀਬ ਅੰਧਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ .
ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਖਪਤ ਦੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਹੈ . ਗਰੀਬ ਦੁਆਰਾ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਰੋਸ਼ਨੀ , ਪਖੇ , ਕੂਲਰ , ਫਰਿਜ਼ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ . ਇਸ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ . ਪਰ ਇਸਦੇ ਅੱਗੇ ਏ ਸੀ , ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ , ਡਿਸ਼ ਵਾਸ਼ਰ , ਫਰੀਜਰ , ਗੀਜਰ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਖਪਤ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਧਰਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ ਹੈ . ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਕਾਸ ਪਰੋਗਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ . ਇਸਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਦੀ ਕਮਾਈ , ਵਿਦਿਅਕ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਸਵਾਸਥ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ . ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੇਪ ਟਾਉਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਤਿਆਂ ਨੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਉੱਤੇ ਸ਼ੋਧ ਕੀਤੀ ਹੈ . ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਤਿਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਸਿਫ਼ਰ ਤੋਂ 1000 ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਪੁੱਜਣ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 0 . 2 ਤੋਂ ਵਧਕੇ 0 . 75 ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ . ਪਰ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਖਪਤ 1000 ਤੋਂ 9000 ਯੂਨਿਟ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜਣ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 0 . 75 ਤੋਂ ਵਧਕੇ ਸਿਰਫ 0 . 82 ਤੇ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ . ਪਹਿਲੀ 1000 ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 0 . 55 ਵਧਦਾ ਹੈ . ਬਾਅਦ ਦੀ 8000 ਯੂਨਿਟ ਨਾਲ ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਸਿਰਫ 0 . 07 ਵਧਦਾ ਹੈ , ਜੋ ਨਿਗੂਣਾ ਹੈ . ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਪਤ ਐਸ਼ ਵਿਲਾਸ ਲਈ ਹੈ , ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਹੀਂ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਹੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਵੇਗੀ , ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਬਿਜਲੀ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਦੇਣ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ . ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਹੈ . ਓਵਰ ਈਟਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਕੱਟਕੇ ਭੁੱਖੇ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੋਨੋਂ ਸੁਖੀ ਹੋਣਗੇ . ਕੁੱਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ . ਅਮੀਰ ਜੇਕਰ ਏ ਸੀ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਕੇ ਸਵੇਰੇ ਸੈਰ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਸਵਾਸਥ ਵੀ ਸੁਧਰੇਗਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ .
ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ . ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਜਲਈ ਪ੍ਰਾਧਿਕਰਣ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਘੱਟ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ . ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ 7 . 4 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਤੋਂ , ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਖਪਤ ਸਿਰਫ 2 . 7 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ . ਅਰਥਾਤ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਹੀ ਹੈ .
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ . ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ , ਸਿੱਖਿਆ , ਸਾਫਟਵੇਅਰ , ਮੂਵੀ , ਰਿਸਰਚ ਆਦਿ ਆਉਂਦੇ ਹਨ . ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਾਡੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ 1951 ਵਿੱਚ 30 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸੀ . ਅੱਜ ਇਹ 60 ਫ਼ੀਸ ਦੀ ਹੈ . ਅਮਰੀਕਾ ਜਿਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਰੀਬ 90 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੈ . ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ . ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ . ਸੀਮੈਂਟ ਅਤੇ ਸਟੀਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਲੱਗਭੱਗ 10 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ . ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਇਸ ਲਈ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ
ਡਾ. ਭਰਤ ਝੁਨਝੁਨਵਾਲਾ
ਇੱਕ ਦੁਸ਼ਟ ਸਿਪਾਹੀ ਕਿਸੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ । ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪਿਆ ਰੋਂਦਾ – ਚੀਖਦਾ ਰਿਹਾ । ਕੋਈ ਸਹਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ । ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਉੱਲਟੇ ਇਹ ਨਿਰਦਇਤਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਮਾਰ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ‘ ਦੁਰਾਤਮਾ , ਤੂੰ ਵੀ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨੇਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਦੂਸਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿਰਦੇ ਤੁਹਾਡੀ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਕਾਰਨ ਤੜਫ਼ ਰਹੇ ਹਨ , ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸੁਧੀ ਕੌਣ ਲਵੇਗਾ । ਕੰਡੇ ਬੀਜ ਕੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖ ।’
ਸੰਗਤ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ‘ਸੁਥਰੇ ਸ਼ਾਹ’ ਤੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਦੋ ਚਾਰ ਗਾਲਾੑਂ ਕੱਢ ਕੇ ਨੱਸ ਗਿਆ। ਗਾਲਾੑਂ ਵੀ ਭੱਦੀਆਂ। ਸੰਗਤਾਂ ਅੈਤਕੀਂ ਅੌਖੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਤੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹੁਣ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਮੋਟੇ ਮਜ਼ਾਕ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਗਾਲਾੑਂ ਕੱਢ ਕੇ ਗਿਆ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਭੈੜੀਆਂ ਗਾਲਾੑਂ ਕੱਢ ਕੇ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ- “ਆਉਣ ਦਿਓ ਸੁਥਰੇ ਨੂੰ।” ਸੁਥਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹੌਲ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੈ। 15-20 ਦਿਨ ਤਕ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਵੜਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਜਦ 20 ਦਿਨ ਲੰਘ ਗਏ ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਹਾਲਾਤ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਆਇਆ। ਸੰਗਤਾਂ ਉਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਿਫ਼ਰ ਪਈਆਂ। ਸੁਥਰੇ ਨੂੰ ਪਕੜ ਕੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਪਾਸ ਲੈ ਗਈਆਂ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ! ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਪ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਇਸ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਦੀਆਂ ਗਾਲਾੑਂ ਕੱਢੀਆਂ ਨੇ। ਉਸ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਗਾਲਾੑਂ,ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰੂ-ਰੂਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ- “ਸੁਥਰਿਆ ! ਇਤਨੀ ਅਵੱਗਿਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਤੈਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਤਾਂ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਤੇ ਲਾਡ ਨਾਲ ਸੀ, ਤੂੰ ਗਾਲੑ ਕਿਉਂ ਕੱਢੀ ਹੈ?” ਸੁਥਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ- “ਮਹਾਰਾਜ ! ਨਹੀਂ ਕੱਢੀ,ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਝੂਠ ਪਏ ਬੋਲਦੇ ਨੇ। ਮਹਾਰਾਜ ! ਮੇਰਾ ਚੇਤਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਇਨਾੑਂ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛ ਲਵੋ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੈਂ ਗਾਲੑ ਕੱਢੀ ਸੀ, ਜੋ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ,ਉਸ ਦਿਨ ਤੁਸੀਂ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਜੇ ਇਨਾੑਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਯਾਦ ਹੈ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਨੂੰ ਕੱਢੀ ਹੋਈ ਗਾਲੑ ਵੀ ਯਾਦ ਆ ਜਾਵੇ।” ਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਇਕ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਨੇ, ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਨੇ, ਤੀਜੇ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਦੇ ਨੇ, ਚੌਥੇ, ਪੰਜਵੇਂ ਕਲੋਂ ਪੁੱਛਦੇ ਨੇ,ਯਾਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ। ਉੱਚੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਕਰਕੇ ਸੁੁਥਰਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ- “ਸਤਿਗੁਰੂ ! ਇਹ ਮੇਰੀਆਂ ਗਾਲਾੑਂ ਸੁਣਨ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਤੁਹਾਡੀ ਕਥਾ ਸੁਣਨ ਥੋੜਾੑ ਆਉਂਦੇ ਨੇ। ਮੇਰੀਆਂ ਗਾਲਾਂ ਯਾਦ ਹੈ ੲਿਹਨਾ ਨੂੰ, ਤੁਹਾਡੀ ਕਥਾ ਕੌਣ ਯਾਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਇਹ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਮੈਂ ਇਨਾੑਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਇਆ ਹੈ, ਗਾਲੑ ਕੱਢੀ ਹੈ।” ਸਤਿਗੁਰ ਜੀ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪੰਥ ਦਾ ਇਸ ਸੁਥਰੇ ਨੇ ਬੜੇ ਬੜੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਚਾਰ ਕੀਤਾ।
ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਸਕੀਨ
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਉਮਰ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਵਡਮੁੱਲੀ ਅੰਗੂਠੀ ਸੀ ਕਿ ਵੱਡੇ – ਵੱਡੇ ਜੌਹਰੀ ਉਸਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ । ਉਸਦਾ ਨਗੀਨਾ ਰਾਤ ਨੂੰ ਤਾਰੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਮਕਦਾ ਸੀ । ਸੰਜੋਗ ਐਸਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਪਿਆ । ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅੰਗੂਠੀ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖੀ ਪ੍ਰਜਾ ਦਾ ਉਦਰ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ । ਵੇਚਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਅਨੋਖੀ ਅੰਗੂਠੀ ਮਤ ਬੇਚੋ ਫਿਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ । ਉਮਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ । ਬੋਲਿਆ , ਜਿਸ ਰਾਜਾ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਖ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਅੰਗੂਠੀ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ । ਰਤਨਾਂ ਜੜੇ ਗਹਿਣੇ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣਾ ਕਦੋਂ ਉਚਿਤ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਜਾ ਦਾਣੇ – ਦਾਣੇ ਨੂੰ ਤਰਸਦੀ ਹੋਵੇ ।
Sheikh saadi
ਮੈਂ ਫਿਰ ਅਰਜ਼ ਕਰਾਂ 99%ਫੀਸਦੀ ਲੌਕ ਆਪਣੀ ਕਾਮਨਾ ਰੱਖਦੇ ਨੇ ਰੌਜ਼ ਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਖੁਦ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਕੇ ਜਾਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਾ ਕੇ ਕਈ ਦਫਾ ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਦੀ ਕੌਈ ਵਿਚਾਰਾ ਰਾਗੀ ਸਿੰਘ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰ ਕੇ,,,ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੌਵੇ… ਲੌਕੀਂ ਦੁਆਲੇ ਪੈ ਜਾਦੇਂ ਨੇ ਵੀ ਸਾਡਾ ਨਾਮ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਏ.. ਮੁੱਦਤਾਂ ਹੌ ਗਈਆ ਨੇ ਪੜਦਿਆਂ “ਘਟ ਘਟ ਕੇ ਅੰਤਰ ਕੀ ਜਾਨਤ ॥ ਭਲੇ ਬੁਰੇ ਕੀ ਪੀਰ ਪਛਾਨਤ ॥ ਭਰੌਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਕੌਈ ਨਹੀ ਆਇਆ..ਯਕੀਨ ਅਜੇ ਵੀ ਨਹੀ ਬੱਝਿਆ । ਪਰਮਾਤਮਾ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਤੌਂ ਅੰਦਰ ਦੀ ਜਾਣਦਾ ਏ..ਤੁਹਾਡੇ ਬੁਰੇ ਦੀ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਏ,,ਤੁਹਾਡੇ ਭਲੇ ਦੀ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਏ ਕੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਐਨਾ ਨਾ ਸਮਝ ਏ ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀ ਸਾਡੀ ਕੀ ਲੌੜ ਏ ਪਰ ਕੀਤਾ ਕੀ ਜਾਵੇ..ਉਨਾ ਵਿਚਾਰਿਆ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਏ ਕਾਮਨਾ ਦਾ ਸਬੰਧ ਏ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਹੈ ਨਹੀ ।
ਗਿਆਨੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਸਕੀਨ
ਮੇਰੇ ਖ੍ਵਾਬੋਂ ਕੇ ਝਰੋਕੋਂ ਕੋ ਸਜਾਨੇ ਵਾਲੀ
ਤੇਰੇ ਖ੍ਵਾਬੋਂ ਮੇਂ ਕਹੀਂ ਮੇਰਾ ਗੁਜ਼ਰ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ
ਪੂਛਕਰ ਅਪਨੀ ਨਿਗਾਹੋਂ ਸੇ ਬਤਾਦੇ ਮੁਝਕੋ
ਮੇਰੀ ਰਾਤੋਂ ਕੀ ਮੁਕ਼ੱਦਰ ਮੇਂ ਸਹਰ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ
ਚਾਰ ਦਿਨ ਕੀ ਯੇ ਰਫ਼ਾਕ਼ਤ ਜੋ ਰਫ਼ਾਕ਼ਤ ਭੀ ਨਹੀਂ
ਉਮਰ ਭਰ ਕੇ ਲਿਏ ਆਜ਼ਾਰ ਹੁਈ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਯੂੰ ਤੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ ਥੀ
ਅਬ ਤੋ ਹਰ ਸਾਂਸ ਗਿਰਾਂਬਾਰ ਹੁਈ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਉਜੜੀ ਹੁਈ ਨੀਂਦੋਂ ਕੇ ਸ਼ਬਿਸਤਾਨੋਂ ਮੇਂ
ਤੂ ਕਿਸੀ ਖ੍ਵਾਬ ਕੇ ਪੈਕਰ ਕੀ ਤਰਹ ਆਈ ਹੈ
ਕਭੀ ਅਪਨੀ ਸੀ ਕਭੀ ਗ਼ੈਰ ਨਜ਼ਰ ਆਤੀ ਹੈ
ਕਭੀ ਇਖ਼ਲਾਸ ਕੀ ਮੂਰਤ ਕਭੀ ਹਰਜਾਈ ਹੈ
ਪ੍ਯਾਰ ਪਰ ਬਸ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਲੇਕਿਨ ਫਿਰ ਭੀ
ਤੂ ਬਤਾ ਦੇ ਕਿ ਤੁਝੇ ਪ੍ਯਾਰ ਕਰੂੰ ਯਾ ਨ ਕਰੂੰ
ਤੂਨੇ ਖ਼ੁਦ ਅਪਨੇ ਤਬੱਸੁਮ ਸੇ ਜਗਾਯਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹੇਂ
ਉਨ ਤਮੰਨਾਓ ਕਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰੂੰ ਯਾ ਨ ਕਰੂੰ
ਤੂ ਕਿਸੀ ਔਰ ਕੇ ਦਾਮਨ ਕੀ ਕਲੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ
ਮੇਰੀ ਰਾਤੇਂ ਤੇਰੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਸੇ ਬਸੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ
ਤੂ ਕਹੀਂ ਭੀ ਹੋ ਤੇਰੇ ਫੂਲ ਸੇ ਆਰਿਜ਼ ਕੀ ਕ਼ਸਮ
ਤੇਰੀ ਪਲਕੇਂ ਮੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਪੇ ਝੁਕੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ
ਤੇਰੇ ਹਾਥੋਂ ਕੀ ਹਰਾਰਤ ਤੇਰੇ ਸਾਂਸੋਂ ਕੀ ਮਹਕ
ਤੈਰਤੀ ਰਹਤੀ ਹੈ ਏਹਸਾਸ ਕੀ ਪਹਨਾਈ ਮੇਂ
ਢੂੰਢਤੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ ਤਖ਼ਈਲ ਕੀ ਬਾਹੇਂ ਤੁਝਕੋ
ਸਰਦ ਰਾਤੋਂ ਕੀ ਸੁਲਗਤੀ ਹੁਈ ਤਨਹਾਈ ਮੇਂ
ਤੇਰਾ ਅਲਤਾਫ਼-ਓ-ਕਰਮ ਏਕ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਹੈ ਮਗਰ
ਯੇ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਭੀ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਮੇਂ ਫ਼ਸਾਨਾ ਹੀ ਨ ਹੋ
ਤੇਰੀ ਮਾਨੂਸ ਨਿਗਾਹੋਂ ਕਾ ਯੇ ਮੋਹਤਾਤ ਪਯਾਮ
ਦਿਲ ਕੇ ਖ਼ੂੰ ਕਾ ਏਕ ਔਰ ਬਹਾਨਾ ਹੀ ਨ ਹੋ
ਕੌਨ ਜਾਨੇ ਮੇਰੀ ਇਮ੍ਰੋਜ਼ ਕਾ ਫ਼ਰਦਾ ਕ੍ਯਾ ਹੈ
ਕ਼ੁਬਰਤੇਂ ਬੜ ਕੇ ਪਸ਼ੇਮਾਨ ਭੀ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਦਿਲ ਕੇ ਦਾਮਨ ਸੇ ਲਿਪਟਤੀ ਹੁਈ ਰੰਗੀਂ ਨਜ਼ਰੇਂ
ਦੇਖਤੇ ਦੇਖਤੇ ਅੰਜਾਨ ਭੀ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਦਰਮਾਂਦਾ ਜਵਾਨੀ ਕੀ ਤਮਾਓਂ ਕੇ
ਮੁਜਮਹਿਲ ਖ੍ਵਾਬ ਕੀ ਤਾਬੀਰ ਬਤਾ ਦੇ ਮੁਝਕੋ
ਤੇਰੇ ਦਾਮਨ ਮੇਂ ਗੁਲਿਸਤਾਂ ਭੀ ਹੈ, ਵੀਰਾਨੇ ਭੀ
ਮੇਰਾ ਹਾਸਿਲ ਮੇਰੀ ਤਕ਼ਦੀਰ ਬਤਾ ਦੇ ਮੁਝਕੋ
Sahir Ludhianvi
ਮੇਰੇ ਖ੍ਵਾਬੋਂ ਕੇ ਝਰੋਕੋਂ ਕੋ ਸਜਾਨੇ ਵਾਲੀ
ਤੇਰੇ ਖ੍ਵਾਬੋਂ ਮੇਂ ਕਹੀਂ ਮੇਰਾ ਗੁਜ਼ਰ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ
ਪੂਛਕਰ ਅਪਨੀ ਨਿਗਾਹੋਂ ਸੇ ਬਤਾਦੇ ਮੁਝਕੋ
ਮੇਰੀ ਰਾਤੋਂ ਕੀ ਮੁਕ਼ੱਦਰ ਮੇਂ ਸਹਰ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ
ਚਾਰ ਦਿਨ ਕੀ ਯੇ ਰਫ਼ਾਕ਼ਤ ਜੋ ਰਫ਼ਾਕ਼ਤ ਭੀ ਨਹੀਂ
ਉਮਰ ਭਰ ਕੇ ਲਿਏ ਆਜ਼ਾਰ ਹੁਈ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਯੂੰ ਤੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ ਥੀ
ਅਬ ਤੋ ਹਰ ਸਾਂਸ ਗਿਰਾਂਬਾਰ ਹੁਈ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਉਜੜੀ ਹੁਈ ਨੀਂਦੋਂ ਕੇ ਸ਼ਬਿਸਤਾਨੋਂ ਮੇਂ
ਤੂ ਕਿਸੀ ਖ੍ਵਾਬ ਕੇ ਪੈਕਰ ਕੀ ਤਰਹ ਆਈ ਹੈ
ਕਭੀ ਅਪਨੀ ਸੀ ਕਭੀ ਗ਼ੈਰ ਨਜ਼ਰ ਆਤੀ ਹੈ
ਕਭੀ ਇਖ਼ਲਾਸ ਕੀ ਮੂਰਤ ਕਭੀ ਹਰਜਾਈ ਹੈ
ਪ੍ਯਾਰ ਪਰ ਬਸ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਲੇਕਿਨ ਫਿਰ ਭੀ
ਤੂ ਬਤਾ ਦੇ ਕਿ ਤੁਝੇ ਪ੍ਯਾਰ ਕਰੂੰ ਯਾ ਨ ਕਰੂੰ
ਤੂਨੇ ਖ਼ੁਦ ਅਪਨੇ ਤਬੱਸੁਮ ਸੇ ਜਗਾਯਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹੇਂ
ਉਨ ਤਮੰਨਾਓ ਕਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰੂੰ ਯਾ ਨ ਕਰੂੰ
ਤੂ ਕਿਸੀ ਔਰ ਕੇ ਦਾਮਨ ਕੀ ਕਲੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ
ਮੇਰੀ ਰਾਤੇਂ ਤੇਰੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਸੇ ਬਸੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ
ਤੂ ਕਹੀਂ ਭੀ ਹੋ ਤੇਰੇ ਫੂਲ ਸੇ ਆਰਿਜ਼ ਕੀ ਕ਼ਸਮ
ਤੇਰੀ ਪਲਕੇਂ ਮੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਪੇ ਝੁਕੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ
ਤੇਰੇ ਹਾਥੋਂ ਕੀ ਹਰਾਰਤ ਤੇਰੇ ਸਾਂਸੋਂ ਕੀ ਮਹਕ
ਤੈਰਤੀ ਰਹਤੀ ਹੈ ਏਹਸਾਸ ਕੀ ਪਹਨਾਈ ਮੇਂ
ਢੂੰਢਤੀ ਰਹਤੀ ਹੈਂ ਤਖ਼ਈਲ ਕੀ ਬਾਹੇਂ ਤੁਝਕੋ
ਸਰਦ ਰਾਤੋਂ ਕੀ ਸੁਲਗਤੀ ਹੁਈ ਤਨਹਾਈ ਮੇਂ
ਤੇਰਾ ਅਲਤਾਫ਼-ਓ-ਕਰਮ ਏਕ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਹੈ ਮਗਰ
ਯੇ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਭੀ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ ਮੇਂ ਫ਼ਸਾਨਾ ਹੀ ਨ ਹੋ
ਤੇਰੀ ਮਾਨੂਸ ਨਿਗਾਹੋਂ ਕਾ ਯੇ ਮੋਹਤਾਤ ਪਯਾਮ
ਦਿਲ ਕੇ ਖ਼ੂੰ ਕਾ ਏਕ ਔਰ ਬਹਾਨਾ ਹੀ ਨ ਹੋ
ਕੌਨ ਜਾਨੇ ਮੇਰੀ ਇਮ੍ਰੋਜ਼ ਕਾ ਫ਼ਰਦਾ ਕ੍ਯਾ ਹੈ
ਕ਼ੁਬਰਤੇਂ ਬੜ ਕੇ ਪਸ਼ੇਮਾਨ ਭੀ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਦਿਲ ਕੇ ਦਾਮਨ ਸੇ ਲਿਪਟਤੀ ਹੁਈ ਰੰਗੀਂ ਨਜ਼ਰੇਂ
ਦੇਖਤੇ ਦੇਖਤੇ ਅੰਜਾਨ ਭੀ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਦਰਮਾਂਦਾ ਜਵਾਨੀ ਕੀ ਤਮਾਓਂ ਕੇ
ਮੁਜਮਹਿਲ ਖ੍ਵਾਬ ਕੀ ਤਾਬੀਰ ਬਤਾ ਦੇ ਮੁਝਕੋ
ਤੇਰੇ ਦਾਮਨ ਮੇਂ ਗੁਲਿਸਤਾਂ ਭੀ ਹੈ, ਵੀਰਾਨੇ ਭੀ
ਮੇਰਾ ਹਾਸਿਲ ਮੇਰੀ ਤਕ਼ਦੀਰ ਬਤਾ ਦੇ ਮੁਝਕੋ
Sahir Ludhianvi
ਸੀਰਿਆ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸਾਲੇਹ ਸੀ ਕਦੇ – ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਗੁਲਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਭੇਸ਼ ਬਦਲਕੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮਸਜਦ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫਕੀਰ ਮਿਲੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਲੋਕ ਜੋ ਭੋਗ – ਵਿਲਾਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ , ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫ ਅੱਖ ਚੁੱਕ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾਂਗਾ । ਸਵਰਗ ਤੇ ਸਾਡਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਦੁਖ ਭੋਗ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਜੇਕਰ ਸਾਲੇਹ ਉੱਥੇ ਬਾਗ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਕੋਲ ਵੀ ਆਇਆ ਤਾਂ ਜੁੱਤੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਭੇਜਾ ਕੱਢ ਲਵਾਂਗਾ । ਸਾਲੇਹ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਕੇ ਉੱਥੋਂ ਚਲਾ ਆਇਆ । ਸਵੇਰੇ ਉਸਨੇ ਦੋਨਾਂ ਫਕੀਰਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਢੁਕਵਾਂ ਆਦਰ ਮਾਣ ਕਰਕੇ ਉੱਚਾਸਨ ਤੇ ਬੈਠਾਇਆ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ – ਸਾਰਾ ਧਨ ਦਿੱਤਾ । ਤੱਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਫਕੀਰ ਨੇ ਕਿਹਾ , ਹੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ , ਤੂੰ ਸਾਡੀ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਐਨਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ? ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹਰਸ਼ ਨਾਲ ਗਦਗਦ ਹੋਕੇ ਬੋਲਿਆ , ਮੈਂ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਕਿ ਐਸ਼ੋ ਇਸ਼ਰਤ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਦੁਰਬਲਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਵਾਂ । ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣਾ ਹਿਰਦਾ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲਓ ਅਤੇ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਛਿੱਤਰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਨਾ ਕਰੋ । ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੁਹਾਡਾ ਆਦਰ ਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ , ਤੁਸੀਂ ਕੱਲ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਵਰਗ ਦਾ ਦਵਾਰ ਬੰਦ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
ਈਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਾਰਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿਛੜ ਗਿਆ । ਕਿਤੇ ਖੜਾ ਏਧਰ – ਉੱਧਰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਵਾਹਾ ਭੱਜਦਾ ਹੋਇਆ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ । ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਡਰ ਤੋਂ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਵੈਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇ ਤੁਰੰਤ ਧਨੁਸ਼ ਚੜ੍ਹਾਇਆ । ਚਰਵਾਹੇ ਨੇ ਚੀਖਕੇ ਕਿਹਾ , ਹੇ ਮਹਾਰਾਜ , ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਵੈਰੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ । ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਮਤ ਕਰੋ । ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਚਾਰਾਗਾਹ ਵਿੱਚ ਚਰਾਣ ਲਿਆਇਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਤਦ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਸਬਰ ਹੋਇਆ । ਬੋਲਿਆ , ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਵਡਭਾਗਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਮਰਦੇ – ਮਰਦੇ ਬਚ ਗਿਆ । ਚਰਵਾਹਾ ਹੱਸਕੇ ਬੋਲਿਆ , ਮਹਾਰਾਜ , ਇਹ ਵੱਡੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਤਰੂਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਪਹਿਚਾਣ ਸਕੇ । ਮੈਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹਾਂ । ਤੁਸੀਂ ਘੋੜਿਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ । ਅੱਜ ਤੁਸੀ ਮੈਨੂੰ ਭੁੱਲ ਗਏ । ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਸਕਦਾ ਹਾਂ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਅਮੀਰੀ ਦਿਲ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ .
Riches come from the heart and not from things.
Sheikh Saadi
ਅਮੀਰੀ ਦਿਲ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ .
Riches come from the heart and not from things.
Sheikh Saadi