Punjabi kahani

ਕਿਸੇ ਸਾਧੁ ਦੀ ਦਇਆ ਨਾਲ ਇਕ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਕੁੱਕੜੀ  ਮਿਲੀ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੋਨੇ ਦਾ ਇਕ ਆਂਡਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਉਸ ਆਂਡੇ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਜਾ ਕੇ ਵੇਚ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਮੀਰ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਸਾਧੂ ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਬੜਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੀ। ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਬੜਾ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਲਾਲਚੀ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਅਮੀਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਦਿਨ ਸੋਚਦਾ ਕਿ ਕੁੱਕੜੀ  ਸੋਨੇ ਦਾ ਇਕੋ ਆਂਡਾ ਕਿਉਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਚਾਰ ਆਇਆ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕੁੱਕੜੀ  ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਢਿੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰੇ ਆਂਡੇ ਇਕੋ ਵਾਰ ਹੀ ਕੱਢ ਲਵਾਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਅਮੀਰ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹਰ ਦਿਨ ਇਕ-ਇਕ ਆਂਡਾ ਵੇਚਣ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਕੜੀ  ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਦਾ ਢਿੱਡ ਪਾੜ ਕੇ ਫਰੋਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਪਰ ਇਹ ਕੀ ? ਉੱਥੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਂਡਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਹਣ ਪਛਤਾਉਣ ਲੱਗਾ ਪਰ ਹੁਣ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ? ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼-ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਇਕ ਆਂਡੇ ਤੋਂ ਵੀ ਖੁੱਜ ਗਿਆ।

 ਸਿੱਖਿਆ-ਬਹੁਤਾ ਲਾਲਚ ਸਦਾ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਵਪਾਰੀ ਕੋਲ ਇਕ ਗਧਾ ਸੀ। ਉਹ ਗਧੇ ਉੱਪਰ ਸਮਾਨ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵੇਚਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਇਕ ਨਹਿਰ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਸਨੇ ਗਧੇ ਉੱਪਰ ਤੜੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਗਧੇ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਪੈਰ ਖਿਸਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਸਾਰੀ ਤੁੜੀ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੁੜ ਗਈ। ਗਧੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੜਾ ਹੌਲਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਵਪਾਰੀ ਨੇ ਹੁਣ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਣਾ ਠੀਕ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵਪਾਰੀ ਨੇ ਗਧੇ ਉੱਪਰ ਖੁੱਲਾ ਲੂਣ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਠੀਕ ਨਹਿਰ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਆ ਕੇ ਗਧਾ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਪਾਣੀ ਲੱਗਦੇ ਹੀ ਲੂਣ ਖੁੱਰ ਗਿਆ। ਖੋਤਾ ਅੱਗੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਹੌਲਾ ਹੋ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਕੀਮ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ। ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੰਜ ਹੀ ਕਰਿਆ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਮਾਲਕ ਵੱਲੋਂ ਲੱਦੇ ਭਾਰ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ ਕਰੇਗਾ। ਵਪਾਰੀ ਗਧੇ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਸਮਝ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਕਲ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ। 

ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਉਸਨੇ ਗਧੇ ਉੱਪਰ ਕਪਾਹ ਲੱਦ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੌਲਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗਧਾ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਨਦੀ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਬਣਾਈ ਸਕੀਮ ਅਨੁਸਾਰ ਗਧਾ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਪਰ ਉੱਠਣ ਲੱਗਿਆਂ ਉਸ ਤੋਂ ਉੱਠਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਕਪਾਹ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਬੜੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉੱਧਰ ਵਪਾਰੀ ਗਧੇ ਨੂੰ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਸੋਟੇ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ। ਗਧਾ ਬਹੁਤ ਪਛਤਾਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਆਈ ਕਿ ਬਹੁਤੀ ਚਲਾਕੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

 ਸਿੱਖਿਆ-ਕਾਠ ਦੀ ਹਾਂਡੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਚੜਦੀ।

ਇਕ ਲੂੰਬੜ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾ ਲੱਭਿਆ। ਇਕਦਮ ਉਸ ਨੇ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੇ ਇਕ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਦਾਣੇ ਚੱਗਦੇ ਵੇਖਿਆ। ਉਹ ਭੱਜ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਗਿਆ। ਕਬੂਤਰ ਤਾਂ ਲੂੰਬੜ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਉੱਡ ਗਏ। ਪਰ ਲੰਬਤ ਇਕ ਟੋਏ ਵਿਚ ਜਾ ਡਿੱਗਿਆ। ਟੋਇਆ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੰਬੜ ਨੇ ਟੋਏ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਬੜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਇਕ ਤਾਂ ਉਹ ਕੱਖਾ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜਾ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ। ਲੰਬੜ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਹੀ ਮਰਨਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੁਝ ਨਿਰਾਸ਼ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ।

 ਇਕ ਬੱਕਰੀ ਕੁਝ ਦੂਰ ਘਾਹ ਚੁਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਸ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਫਿਰਨ ਲੱਗੀ। ਆਖਿਰ ਉਹ ਉਸੇ ਟੋਏ ਤੇ ਆਈ। ਥੱਲੇ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਲੰਬੜ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤੈਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਲੂੰਬੜ ਭਰਾ ਇਹ ਕੀ?” 

ਲੂੰਬੜ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਭੋਲੀਏ ਇਸ ਟੋਏ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਮਿੱਠਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਦੋਂ ਦਾ ਹੀ ਇਹ ਪਾਣੀ ਪੀ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਸ ਨੇ ਬੱਕਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿੱਠਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦਿਲ ਲਲਚਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਖਾਈ ਵਿਚ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਲਕ ਝਪਕਦੇ ਹੀ ਲੂੰਬੜ ਬੱਕਰੀ ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਗਿਆ । ਲਾਲਚੀ ਬੱਕਰੀ ਉਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਕੇ ਮਰ ਗਈ। ਸਿੱਖਿਆ-ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚੋ।

ਬੀਰਬਲ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੇ ਘਰ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਦੋ ਜਸੂਸਾਂ ਨੇ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਆ ਕੇ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ, ‘ਆਲਮਪਨਾਹ, ਤੁਹਾਡੀ ਪਰਜਾ ਦੇ ਦੋ ਆਦਮੀ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਗਏ।’

ਅਕਬਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, ‘ਉਹ ਕਿਵੇਂ?’

ਜਾਸੂਸ ਬੋਲੇ, ਜਹਾਂਪਨਾਹ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਆਲਸੀ ਸਨ। ਸੋ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਨ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਧਨ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਅੰਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਨ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਉਹ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਗਏ।

ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਆਲਸੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਤਾਂ ਹੋਵੇਗਾ ਹੀ, ਫਿਰ ਧਨ ਵੀ ਕਿਥੋਂ ਆਵੇਗਾ?’

‘ਪਰ ਜਹਾਂਪਨਾਹ, ਤੁਹਾਡੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ਮਰੇ, ਇਹ ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੋਇਆ ਮਹਾਰਾਜ?’ ਜਸੂਸਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸੁਰ ਵਿਚ ਕਿਹਾ।

ਅਕਬਰ ਨੇ ਨੌਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਟੋਡਰਮੱਲ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਮੰਨ ਲਿਆ ਕਿ ਖਜ਼ਾਨੇ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਆਲਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਖਰ ਇਹ ਧਨ ਪਰਜਾ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਦੇ ਲਈ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਵਿਹਲੜ ਭੋਜਨ ਛਕਣ ਲੱਗੇ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਖਜ਼ਾਨਾ ਖਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਕਬਰ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਦੀ ਨਿਬੇੜ ਕੇ ਬੀਰਬਲ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਆ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਅਕਬਰ ਨੇ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬੀਰਬਲ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ‘ਹੁਣ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ?’

ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਯਕਦਮ ਨਾਲ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਮੁਫਤ ਦਾ ਮਾਲ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਕੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਆਲਸੀ ਹਨ। ਸੋ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਲਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕੰਬਲ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸੋ, ਸਾਰੇ ਆਲਸੀ ਮਹੱਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਣ।

ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਚਹੁੰ ਪਾਸੇ ਕੰਡੇਦਾਰ ਤਾਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਹ ਸਿਰਫ ਇਕ ਹੀ ਸੀ ਪਰ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤਿਆਂ ਖੁਦ ਨੂੰ ਆਲਸੀ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆ ਪੁੱਜੇ। ਠੀਕ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਬੀਰਬਲ ਦੇ ਪਿੱਛੇ-ਪਿੱਛੇ ਕੰਬਲ ਚੁੱਕੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਏ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੰਬਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਸੱਪ ਲੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ।

ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਸੇਵਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਸੇਵਕਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਕੰਬਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ। ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਕੰਬਲਾਂ ਵੱਲ ਉਲਰੇ ਪਰ ਜਦ ਜੀਭ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਭੱਜਣ ਲੱਗੇ। ਕੁਝ ਤਾਂ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਨਾਲ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਣ ਵੀ ਹੋ ਗਏ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਆਦਮੀ ਰਹਿ ਗਏ। ਵੈਸੇ, ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ ਜੋ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਾ ਹੋਣ। ਬਹਰਹਾਲ, ਬਚ ਗਏ ਦੋ ਆਦਮੀਆਂ ਤੋਂ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, ‘ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਭੱਜੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ?’

‘ਸਾਨੂੰ ਆਲਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ’, ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਅਸੀਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਠ ਕੇ ਕੌਣ ਭੱਜੇ, ਸੱਪ ਡੰਗ ਮਾਰ ਦੇਣਗੇ ਤਾਂ ਮਾਰ ਦੇਣਗੇ। ਬਚ ਗਏ ਤਾਂ ਠੀਕ, ਨਾ ਬਚੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।’ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਬੀਰਬਲ ਹੱਸ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਕਰਾਇਆ ਅਤੇ ਇਕ-ਇਕ ਕੰਬਲ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਦਬਕਾ ਵੀ ਮਾਰਿਆ, ‘ਕੱਲ੍ਹ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਸ਼ਾਹੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਵਿਹਲੜਾਂ ਦੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ।’

ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਪੂਰੀ ਘਟਨਾ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਅਕਬਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਦੇਖੋ ਬੀਰਬਲ, ਅਸੀਂ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਜਸੂਸ ਛੱਡੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆ ਕੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿੰਨੀ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਆਲਸੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹੋ।’ ਅਤੇ ਐਨਾ ਆਖ ਕੇ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੀਰਿਆਂ ਨਾਲ ਜੜਿਆ ਹਾਰ ਲਾਹ ਕੇ ਬੀਰਬਲ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।

(ਨਿਰਮਲ ਪ੍ਰੇਮੀ)