ਤਿਲੰਗ ਬਾਣੀ ਭਗਤਾ ਕੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਬੇਦ ਕਤੇਬ ਇਫਤਰਾ ਭਾਈ ਦਿਲ ਕਾ ਫਿਕਰੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਟੁਕੁ ਦਮੁ ਕਰਾਰੀ ਜਉ ਕਰਹੁ ਹਾਜਿਰ ਹਜੂਰਿ ਖੁਦਾਇ ॥੧॥ ਬੰਦੇ ਖੋਜੁ ਦਿਲ ਹਰ ਰੋਜ ਨਾ ਫਿਰੁ ਪਰੇਸਾਨੀ ਮਾਹਿ ॥ ਇਹ ਜੁ ਦੁਨੀਆ ਸਿਹਰੁ ਮੇਲਾ ਦਸਤਗੀਰੀ ਨਾਹਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! (ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ) ਵੇਦਾਂ ਕਤੇਬਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਦੇ ਦੇ ਕੇ ਵਧ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ (ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਆਪਣੇ) ਦਿਲ ਦਾ ਸਹਿਮ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। (ਹੇ ਭਾਈ!) ਜੇ ਤੁਸੀ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਪਲਕ ਭਰ ਹੀ ਟਿਕਾਓ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਵੱਸਦਾ ਰੱਬ ਦਿੱਸੇਗਾ (ਕਿਸੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਤਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਏਗੀ) ॥੧॥ ਹੇ ਭਾਈ! (ਆਪਣੇ ਹੀ) ਦਿਲ ਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਖੋਜ, (ਬਹਿਸ ਮੁਬਾਹਸੇ ਦੀ) ਘਬਰਾਹਟ ਵਿਚ ਨਾਹ ਭਟਕ। ਇਹ ਜਗਤ ਇਕ ਜਾਦੂ ਜਿਹਾ ਹੈ, ਇਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਜਿਹਾ ਹੈ, (ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਇਸ ਵਿਅਰਥ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ) ਹੱਥ-ਪੱਲੇ ਪੈਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਸ਼ੈ ਨਹੀਂ।
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੨ ਅਸਟਪਦੀਆ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਪਾਠੁ ਪੜਿਓ ਅਰੁ ਬੇਦੁ ਬੀਚਾਰਿਓ ਨਿਵਲਿ ਭੁਅੰਗਮ ਸਾਧੇ ॥ ਪੰਚ ਜਨਾ ਸਿਉ ਸੰਗੁ ਨ ਛੁਟਕਿਓ ਅਧਿਕ ਅਹੰਬੁਧਿ ਬਾਧੇ ॥੧॥ ਪਿਆਰੇ ਇਨ ਬਿਧਿ ਮਿਲਣੁ ਨ ਜਾਈ ਮੈ ਕੀਏ ਕਰਮ ਅਨੇਕਾ ॥ ਹਾਰਿ ਪਰਿਓ ਸੁਆਮੀ ਕੈ ਦੁਆਰੈ ਦੀਜੈ ਬੁਧਿ ਬਿਬੇਕਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥
ਹੇ ਭਾਈ! ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਵੇਦ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਨਿਵਲੀਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਕੁੰਡਲਨੀ ਨਾੜੀ ਰਸਤੇ ਪ੍ਰਾਣ ਚਾੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਾਥ ਮੁੱਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਵਧੀਕ ਅਹੰਕਾਰ ਵਿਚ ਬੱਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।੧। ਹੇ ਭਾਈ! ਮੇਰੇ ਵੇਖਦਿਆਂ ਲੋਕ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਕਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਜੁੜਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਹੇ ਭਾਈ! ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਛੱਡ ਕੇ ਮਾਲਕ-ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਆ ਡਿੱਗਾ ਹਾਂ ਪਰਖ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲੀ ਅਕਲ ਦੇਹ।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
ਮਨਿ ਪਰਤੀਤਿ ਨ ਆਈਆ ਸਹਜਿ ਨ ਲਗੋ ਭਾਉ ॥ ਸਬਦੈ ਸਾਦੁ ਨ ਪਾਇਓ ਮਨਹਠਿ ਕਿਆ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਆਇਆ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ ਜਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
ਜੇ ਮਨ ਵਿਚ (ਹਰੀ ਦੀ ਹੋਂਦ) ਪ੍ਰਤੀਤ ਨਾ ਆਈ, ਤੇ ਅਡੋਲਤਾ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਨਾ ਲੱਗਾ, ਜੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਰਸ ਨਾ ਲੱਭਾ, ਤਾਂ ਮਨ ਦੇ ਹਠ ਨਾਲ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀਹ ਲਾਭ? ਨਾਨਕ ਜੀ! (ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ) ਜੰਮਿਆ ਉਹ ਜੀਵ ਮੁਬਾਰਿਕ ਹੈ ਜੋ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਰਹਿ ਕੇ ਸੱਚ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਏ ॥੧॥
ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਕਰਦੀ ਕਾਲੇ ਵਾਲ, ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ ਬਈ ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ
ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪਰਸ ਤੇ ਕੱਛ ਚ ਰੂਮਾਲ, ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ ਬਈ ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ
ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਤੁਰਦੀ ਹਿਰਨ ਦੀ ਚਾਲ ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ ਬਈ ਹਈ ਸ਼ਾਵਾਸੱਸ ਮੇਰੀ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਲੱਖਾਂ, ਇੱਕ ਗੱਲ ਕਿਵੇਂ ਲੁਕੋ ਕੇ ਰਖਾਂ
ਨੀ ਓਹ ਕੀ?ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਦੇ ਨਕਲੀ ਦੰਦ ਕੁੜੇ ਨੀਂ ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਦੇ
ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਦੇ ਨਕਲੀ ਦੰਦ ਕੁੜੇ ਨੀਂ ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਦੇ -੨
ਰਾਗੁ ਸੋਰਠਿ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਕੀ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਜਉ ਹਮ ਬਾਂਧੇ ਮੋਹ ਫਾਸ ਹਮ ਪ੍ਰੇਮ ਬਧਨਿ ਤੁਮ ਬਾਧੇ ॥ ਅਪਨੇ ਛੂਟਨ ਕੋ ਜਤਨੁ ਕਰਹੁ ਹਮ ਛੂਟੇ ਤੁਮ ਆਰਾਧੇ ॥੧॥ ਮਾਧਵੇ ਜਾਨਤ ਹਹੁ ਜੈਸੀ ਤੈਸੀ ॥ ਅਬ ਕਹਾ ਕਰਹੁਗੇ ਐਸੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
(ਸੋ, ਹੇ ਮਾਧੋ!) ਜੇ ਅਸੀਂ ਮੋਹ ਦੀ ਫਾਹੀ ਵਿਚ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਸਾਂ, ਤਾਂ ਅਸਾਂ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਰੱਸੀ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤਾਂ (ਉਸ ਮੋਹ ਦੀ ਫਾਹੀ ਵਿਚੋਂ) ਤੈਨੂੰ ਸਿਮਰ ਕੇ ਨਿਕਲ ਆਏ ਹਾਂ, ਤੂੰ ਅਸਾਡੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਜਕੜ ਵਿਚੋਂ ਕਿਵੇਂ ਨਿਕਲੇਂਗਾ?। ਹੇ ਮਾਧੋ! ਤੇਰੇ ਭਗਤ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਤੈਥੋਂ ਲੁਕਿਆ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ (ਤੂੰ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈਂ), ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਤੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੋਹ ਤੋਂ ਬਚਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈਂ।
ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਜੰਮੇ ਜੰਮ-ਜੰਮ ਲਾਇਆਂ ਢੇਰ,
ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਜੰਮੇ ਜੰਮ-ਜੰਮ ਲਾਇਆਂ ਢੇਰ,
ਨੀ ਇਥੇ ਨਹੀਂ ਵਿਕਣੇ ਲੈਜਾ ਬੀਕਾਨੇਰ
ਨੀ ਇਥੇ ਨਹੀਂ ਵਿਕਣੇ ਲੈਜਾ ਬੀਕਾਨੇਰ
ਲੋਕੀ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸੱਸਾਂ ਸੱਸਾਂ
ਸੱਸਾਂ ਹੁੰਦੀਆ ਧਰਮ ਦੀਆ ਮਾਵਾਂ
ਨਾਲੇ ਸੱਸਾਂ ਪੁੱਤ ਦਿੰਦਿਆਂ ਨਾਲੇ ਦਿੰਦਿਆਂ ਰਹਿਣ ਨੂ ਥਾਵਾਂ …2
ਸੱਸੇ ਨੀ ਸਮਝਾ ਲੈ ਪੁੱਤ ਨੂੰ..
ਘਰ ਨੀ ਬੇਗਾਨੇ ਜਾਂਦਾ.. ਘਰ ਦੀ ਸ਼ੱਕਰ ਬੂਰੇ ਬਰਗੀ.
ਗੁੜ ਚੋਰੀ ਦਾ ਖਾਂਦਾ…
ਚੰਦਰੇ ਨੂ ਇਸ਼ਕ ਬੁਰਾ ਬਿਨ ਪੌੜੀ ਚਡ ਜਾਂਦਾ…. ੨
ਸਾਰੇ ਤਾਂ ਗਹਿਣੇ ਮੇਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਪਾਏ,
ਇਕੋ ਤਬੀਤ ਊਦੇ ਘਰ ਦਾ ਨੀ,
ਜਦੋਂ ਲੜਦਾ ਤੇ ਲਾਦੇ- ਲਾਦੇ ਕਰਦਾ ਨੀ।
ਡਿਉਢੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠੇ ਚਾਹ ਪੀ ਰਹੇ ਸੀ, ਅਚਾਨਕ ਬਾਹਰੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ ਕੁੜੇ ਇਹ ਕੀ ਭਾਣਾ ਵਰਤ ਗਿਆ ਅੱਤਘੋਰ ਕਲਯੁਗ ਦਾ ਵਖ਼ਤ ਜ਼ੋਰਾਂ ਤੇ ਚੱਲ ਪਿਆ।ਮੰਮੀ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ, ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਕੁੱਟ- ਕੁੱਟ ਕਿ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ।ਫਿਰ ਘਰੋਂ ਕਦੇ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨਾ,ਫਿਰ ਕੁੱਟ ਪੈ ਜਾਣੀ।ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਜਵਾਕ ਤਾਂ ਟਿੱਚ ਨੀ ਜਾਣਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ।
ਇੰਨ੍ਹੇ ਨੂੰ ਚਾਚੀ ਭੱਜੀ ਆਈ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚੋਂ “ਅਖੇ ਇਹ ਕੀ ਭਾਣਾ ਵਰਤ ਗਿਆ”।
ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਵੀ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਇਹੋ -ਜਿਹਾ।ਮੇਰਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਦਿਮਾਗ ਸੋਚ ਹੀ ਰਹਿਆ ਸੀ,ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਮਰ ਤਾਂ ਨੀ ਗਿਆ ਇੰਨ੍ਹੇ ਨੂੰ ਪਾਪਾ ਨੇ ਚਾਚੀ ਦੀ ਗੱਲ ਟੋਕਦਿਆਂ ਆਖ ਦਿੱਤਾ,ਕੀ ਹੋਇਆ ਚਾਚੀ ਕੋਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਗਿਆ ।
ਨਾ ਵੇ ਕਾਨੂੰ ਭਾਈ ਇਹ ਤਾਂ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀਅ ਮਾਰ ਗਿਆ ,ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਨੂੰ। ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਹਨੇ ਦੀ ਨੂੰਹ ਨੇ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਮਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀ।ਸਾਰੇ ਕਮਰੇ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਫੂਕ ਤਾਂ ਨਾਲੇ ਸਹੁਰੇ ਦੇ ਪੈਰ ਫੂਕੇ ਗਏ।ਆਪ ਤਾਂ ਬਚ ਗਈ। ਖਸਮਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣੀ ਕੀ ਰੱਬ ਲੈਣ ਆਇਆ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ , ਕੋਈ ਖੌਫ਼ ਹੀ ਨੀ ਰੱਬ ਦਾ ਅੱਜ ਕੀ ਲੋੜ੍ਹਾ ਮਾਰਿਆਂ।(ਚਾਚੀ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁਕੇ ,ਇੱਕੋ ਸਾਹੇ ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਬੋਲ ਗਈ। ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਉਸ ਕੋਲ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਹੋਵੇ।)
ਚਾਚੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਘਰ ਆ ਕੇ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕੁ ਆਖਿਆ , ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਮੇਰੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਹੀ ਆਖ ਦਿੱਤਾ,ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਚਾਚੀ ਜੀ ,ਇੱਥੇ ਹੀ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ। ਨਹੀਂ ਨਹੀਂ ਤੂੰ ਉੱਠ ਕੇ ਜ਼ਰਾ ਇੱਧਰ ਆ। ਗੱਲ ਹੀ ਕੁੱਝ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ,ਸਭ ਸਾਹਮਣੇ ਨੀ ਦੱਸਣੀ।ਮੰਮੀ ਤੇ ਚਾਚੀ ਦਸ- ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਘੁਸਰ- ਮੁਸਰ ਕਰੀ ਗਈਆਂ। ਇੰਨ੍ਹੇ ਅਸੀਂ ਸਭ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਏ। ਗੱਲ ਸੀ ਬਾਹਰੋਂ ਆ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ।ਜਿਸਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਤੇ ਦੋ ਆਪ ਮੀਆਂ ਬੀਬੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸੋਨੀਆਂ ਦੇ ਦੋ ਮੁੰਡੇ ਛੋਟੇ ਤੇ ਕੁੜੀ ਵੱਡੀ ਸੀ।ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਰੇਨੂੰ ਸੀ।
ਰੇਨੂੰ ਦੀ ਮਾਂ “ਸੋਨੀਆਂ” ਰੇਨੂੰ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਚਿੰਤਤ ਰਹਿੰਦੀ।ਰੇਨੂੰ ਹੁਣ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਸਾਡੇ ਘਰ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਅਕਸਰ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਸਾਡੇ ਮਹੁੱਲੇ ਵਿੱਚ ਸੋਨੀਆਂ ਗੋਹੇ-ਕੂੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ , ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਜਮਾਂਦਾਰ ਸਨ। ਸੋਨੀਆਂ ਦਸ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਰੇਨੂੰ ਥੋੜਾਂ ਖੁਸ਼ ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਦੁਖੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਰੇਨੂੰ ਦੀ ਨਾਨੀ ਰਹਿੰਦੀ ਆ ,ਜੋ ਰੇਨੂੰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੇਨੂੰ ਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਤੇ ਦੋ ਭਾਈਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਮਾਮਾ ਤੇ ਮਾਮੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਰੇਨੂੰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਨੀ ਕਰਦਾ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰੇਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਇਕੱਲੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਵਧੀਆ ਚੱਲਦਾ ਸੀ। ਸੋਨੀਆਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਆਪ ਅਨਪੜ੍ਹ ਰਹਿ ਗਈ।ਪਰ ਆਪਣੇ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ -ਪੜ੍ਹਾ ਲਿਖਾ ਕੇ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਅਫ਼ਸਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਰੇਨੂੰ ਦੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਰੇਨੂੰ ਦੀ ਬਿਲਕੁਲ ਬਣਦੀ ਨੀ, ਰੇਨੂੰ ਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁੱਟਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਰ ਤਾਂ ਰੇਨੂੰ ਨੂੰ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਭਾਈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਟਿਊਸ਼ਨ ਲੱਗੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ , ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਨੀ ਲਏ ਟਿਊਸ਼ਨ ਦੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਜਵਾਕ ਲੱਗੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੇਰਾ ਖ਼ਰਚਾ ਨਿਕਲੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ , ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਦਾ। ਰੇਨੂੰ ਦਾ ਪਿਉ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਹਾਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ।ਜਦ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਆਉਂਦਾ, ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ-ਮਾਰਦਾ ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੰਦਾ ।ਉਸਦਾ ਗੁੱਸਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਅਸਮਾਨੀ ਚੜਿ੍ਆ ਰਹਿੰਦਾ। ਸੋਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਹੁਕਮ ਨੀ ਸੀ,ਉਹ ਕਿਸੇ ਪਰਾਏ ਮਰਦ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਲਵੇ। ਸੋਨੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਦੋਨਾਂ ਪੁੱਤਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਰੇਨੂੰ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦੀ- ਮਾਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਸੋਨੀਆਂ ਪੰਜ ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੀ ਗੋਹਾ- ਕੂੜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਨਿੱਘੇ ਸੁਭਾਅ ਤੇ ਹਿੰਮਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਾਡਾ ਅੱਧਾ ਪਿੰਡ ਉਸ ਤੋਂ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਂਦਾ।ਪਰ ਸੋਨੀਆਂ ਮੂੰਹ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਬਹੁਤ ਖੋਟੀ ਨੀਅਤ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਠੱਗ ਲੈਂਦੀ। ਅਚਾਨਕ ਅੱਜ ਸੋਨੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਪੈ ਗਈ।ਲੜਾਈ ਨੇ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਨਾ ਘਰ ਬਚਿਆ ਨਾ ਘਰ ਕੋਈ ਮੈਂਬਰ।ਇੱਕ ਵਖ਼ਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਉੱਜੜ ਗਿਆ। ਸੋਨੀਆਂ ਲੜਾਈ ਪਿੱਛੋਂ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਸੋਨੀਆਂ ਦੇ ਘਰਵਾਲ਼ੇ ਨੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਦਿਨ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮਿੰਨਤਾਂ ਤਰਲੇ ਕਰੇ ਉਸਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਸਕੀ ਧੀ ਰੇਨੂੰ ਦਾ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਤਾ।ਮਿੰਟ- ਸਕਿੰੰਟ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਹਵਾਂ ਵਾਂਗ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਥਾਣੇ ਫੜਾ ਦਿੱਤਾ। ਰੇਨੂੰ ਨੂੰ ਉਮਰ ਛੋਟੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬਾਲ ਸੁਧਾਰ ਵਾਲੇ ਲੈ ਗਏ। ਰੇਨੂੰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਕੋਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਸੋਨੀਆਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਤੇ ਹੰਕਾਰ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਘਰ ਖੇਰੂੰ- ਖੇਰੂੰ ਹੋ ਗਿਆ।ਜਿਸ ਰੇਨੂੰ ਨੇ I.P.S ਬਣਨਾ ਸੀ।ਉਹ ਅੱਜ ਅੱਠਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਹੱਟਕੇ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਖਾਤਿਰ ਦੋ ਵਖ਼ਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਆ। ਸੋਨੀਆਂ ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਮਾਰੀ ਘਰੋਂ ਨੀ ਨਿਕਲਦੀ ਆਪਣੇ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲੋਂ ਵੀ ਹਟਾ ਲਿਆ ।ਕਦੇ ਕਦੇ ਰੇਨੂੰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਅੱਖੋਂ ਪਾਣੀ ਆ ਜਾਂਦਾ।ਇੰਨੀ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਅਵੱਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ।
ਕਹਾਣੀਕਾਰ- ਪ੍ਰੀਤ ਚੈਹਿਲ
ਰਾਗ ਧਨਾਸਰੀ
ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕਿ
ਜੋ ਜਨੁ ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਕਛੁ ਜਾਨੈ ਤਾ ਕਉ ਅਚਰਜੁ ਕਾਹੋ॥ ਜਿਉ ਜਲੁ ਜਲ ਮਹਿ ਪੈਸਿ ਨ ਨਿਕਸੈ ਤਿਉ ਢੁਰਿ ਮਿਲਿਓ ਜੁਲਾਹੋ ॥੧॥
ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅਨੋਖੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਭੀ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ (ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਜਾਣਾ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਮਿਲ ਕੇ (ਮੁੜ) ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ,ਤਿਵੇਂ (ਕਬੀਰ) ਜੁਲਾਹ (ਭੀ) ਆਪਾ ਭਾਵ ਮਿਟਾ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿਚ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਾਹੀ ਸਾਊ ਐ ਬੜਾ ਨੀ ਕਮਾਊ ਐ ਬੜਾ
ਬੋਲੇ ਮਿੱਠਾ ਮਿੱਠਾ ਜਦੋਂ ਨੀ ਓ ਗੱਲ ਕਰਦਾ
ਜੱਟ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਬੜਾ ..
ਜੱਟ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਬੜਾ..