ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਏਕੇ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਏਕੇ ਵਿੱਚ ਬਰਕਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਕਤ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਜੇ ਇਕ ਥਾਂ ਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੰਦੀਆਂ । ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਦਰਿਆ ਬਣ ਕੇ ਵਗ ਉਠਦੀਆਂ ਕਿਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਬੇੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੀਆਂ । ਇਕ ਵੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਇਹਦਾ ਪਤਾ ਉਦੋਂ ਲਗਦਾ ਜਦੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਲ ਜਾਣ ਤੇ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਪਲਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਪੈਸਾ ਕੁਝ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਪਰ ਜਦੋਂ ਪੈਸਾ ਪੈਸਾ ਜੁੜ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਵੀ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ ।
ਜੇ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਫੌਜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੀ ਏਕੇ ਵਿੱਚ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨਾਂ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਇਕ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਇੱਕੋ ਹੁਕਮ ਥੱਲੇ ਉਹ ਲੜਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜੀਏ ਤਾਂ ਇੰਨਾ ਚਿਰ ਗੁਲਾਮ ਰਹਿਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਤੇ ਆਪਸੀ ਲੜਾਈ ਸੀ । ਗੁਰੁ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਫੇਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ ਤੇ ਇਕ ਸੇਧ ਦਿਤੀ ਇਕ ਕੀਤਾ ਤੇ ਜੇ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵੱਲ ਨਿਗਾਹ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਇਕ ਹੋ ਕੇ ਲੜੇ ਤਾੰ ਹਰ ਮੈਦਾਨ ਫਤਹਿ ਹੋਈ । ਰਾਜਭਾਗ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣੇ ਤੇ ਮੁੜ ਫੇਰ ਉਸੇ ਫੁਟ ਤੇ ਭਰਾ ਮਾਰੂ ਜੰਗ ਨੇ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿਤਾ ।
ਮੈ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚਦਾਂ ਕਿ ਜੇ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਸੱਭ ਤੋ ਛੋਟੀ ਫੌਜ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸੀ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ
ਉਨਾਂ ਦੀ ਲੜਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਵਿਚਾਰਿਆ । ਉਹ ਦੋਨੋ ਇੱਕੋ ਪਾਸੇ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੜੇ । ਉਨਾਂ ਨੇ ਪਿੱਠ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਜੋੜੀ ਸੀ । ਮਤਲਬ ਉਹ ਦੋਨੋ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬਚਾ ਵੀ ਰਹੇ ਸੀ ਤੇ ਲੜ ਵੀ ਰਹੇ ਸੀ । ਇਉੰ ਉਨਾਂ ਦੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਕੋਈ ਖੜਾ ਸੀ । ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੋਚ ਤੇ ਤਾਕਤ ਸੀ ।
ਦੂਜਾ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਫੌਜ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਜੋ ਬਹੁਤੇ ਫਰੰਟ ਖੋਲ ਦੇਵੇ । ਕਦੀ ਉਧਰ ਨੂੰ ਲੜਨ ਦੌੜ ਪਏ ਤੇ ਕਦੀ ਉਧਰ ਨੂੰ
ਇਉਂ ਸਾਰੀ ਫੌਜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਖਿੱਲਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਹਰਾਉਣਾ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਸ਼ੇਰ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਭਜਾ ਲੈਦਾਂ ਤੇ ਇਕ ਇਕ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਕੱਢ ਕੇ ਮਾਰ ਲ਼ੈਂਦਾ
ਤੁਸੀ ਦੇਖਿਆ ਹੋਣਾ ਕਦੀ ਕਦੀ ਝੋਟੇ ਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ੇਰ ਵੀ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਏਕੇ ਦੀ ਤਾਕਤ ।
ਸਾਡੀ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਕਹਿ ਲਉ ਬੇਅਕਲੀ ਕਹਿ ਲਉ ਅਸੀਂ ਦੋਨੋ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਰ ਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਇਕ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਵਾੰਗ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਪਿੱਠ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਖੜਦੇ । ਦੂਜਾ ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਹੋ ਕੇ ਫੌਜ ਦੇ ਖਿੱਲਰਨ ਵਾਂਗ ਕੋਈ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ
ਤੀਜਾ ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਲੜ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਹੀ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ । ਕੌਮ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ ਇਕ ਇਕ ਕਰਕੇ ਮਿਸ਼ਨ ਮਿਥਣ ਦੀ ਜਿਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ । ਉਹਦੇ ਤੇ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਤੁਰਨ ਤੇ ਫੇਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੋਰਚਾ ਫਤਹਿ ਹੋਵੇ ਫੇਰ ਦੂਜੇ ਲਈ ਤੁਰਨਾ ਪਊ । ਨਹੀਂ ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਲੜੀ ਚਲੀਏ ਕੋਈ ਵੀ ਜਿੱਤ ਸਾਡੀ ਝੋਲੀ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ ।
ਏਕਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ , ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਅਖੀਰੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਲੱਖ ਵੱਖਰੇਵਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਹਦਾ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਨਾਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੀਏ
Authors: Surjit Singh
ਕਹਿੰਦੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਗਾ ਤਾਂ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਰਾਜਨ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਲਾਸ ਦੀ ਕੀ ਕੀਮਤ ਹੈ ? ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹਦੀ ਕੀ ਕੀਮਤ ਹੈ ? ਪਾਣੀ ਬੇਹਿਸਾਬਾ ਹੈ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ । ਬੀਰਬਲ ਕਹਿੰਦਾ ਜੇ ਕਿਤੇ ਤੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਵੇਂ ਤੇ ਤੂੰ ਤਿਰਹਾਇਆ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਂ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਲਾਸ ਦੇਵੇ ਤੂੰ ਉਹਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੀ ਮੁੱਲ ਦੇਵੇਂਗਾ ? ਰਾਜਾ ਕਹਿੰਦਾ ਮੈ ਅੱਧਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਦੇ ਦਊੰ
ਬੀਰਬਲ ਦੁਬਾਰਾ ਕਹਿੰਦਾ ਤੇ ਫੇਰ ਜੇ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਬੰਨ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਪਿਸ਼ਾਬ ਬਣ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਵੇ ਤੇ ਤੇਰਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਕਰਕੇ ਤੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਤੂੰ ਆਪ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਦਾ ਕੀ ਮੁੱਲ ਦੇਵੇਂਗਾ ? ਉਹ ਫੇਰ ਕਹਿੰਦਾ ਅੱਧਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ । ਬੀਰਬਲ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਲਾਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਹੈ ।
ਮੈ ਖ਼ੁਦ ਦੇਖਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਾ ਮਿਲੇ ਲੋਕ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪਾਣੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਹਵਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤੇ ਖਾਣਾ ਤੀਜੀ
ਸਾਇੰਸ ਵਾਲੇ ਬਾਹਰ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈ ਪਾਣੀ । ਦੂਜੇ ਗ੍ਰਿਹ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਡੀ ਹੈ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਹੈ ਪਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ । ਸਾਇੰਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖ ਗਿਆ ।
( ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਜਗਤ ਕਾ ਫਿਰਿ ਪਾਣੀ ਸਭੁ ਖਾਇ ! )
ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ ਦਾ 71% ਪਾਣੀ ਹੈ । ਜਿਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ 96% ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ । 25 ਲੰਬੇ ਦਰਿਆ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦਰਿਆ ਹਨ ਜਿਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਵਸਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੰੂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਵਗਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਿਆ ।
ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਤੇ ਜੇ ਮੈ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਉਹਦੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੱਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਨ । ਫੇਰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੀਟਰ ਲੱਗ ਗਏ ਹਨ ਜਾਂ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ । ਜਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਵਰਤੋਗੇ ਉਹਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਜਾਂ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ।
ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਲੱਕੜ ਪੇਪਰ ਜਾਂ ਕੋਈ ਲੀਰਾਂ ਵਗੈਰਾ ਕੱਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਉਹ ਸਾਰਾ ਗੰਦ ਸਪੈਸ਼ਲ ਥਾਂ ਤੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ
ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਗਾਰ ਥੱਲੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹਨੰੂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਫੇਰ ਇਸ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਰਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ Microbes ਵੱਧ ਜਾਣ । ਇਹ ਬਿਕਟੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਜੋ ਗੰਦ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ । ਇਹ ਖਾ ਖਾ ਕੇ ਗੈਸ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਗੈਸ ਨੂੰ ਬਾਲ ਕੇ ਸਟੀਮ ਵੀ ਬਣਾ ਕੇ ਜਨਰੇਟਰ ਚਲਾ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ( ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ) ਫੇਰ ਜੋ ਟੈਂਕ ਦੇ ਥੱਲੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦਾ ਫੇਰ ਉਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਸਮੁੰਦਰ ਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ ।ਤੇ ਜੋ ਗੰਦ ਬਚਦਾ ਹੈ ਉਹਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ।
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਉਹਨੰੂ ਵੱਖਰੇ ਪਾਈਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਦਰਿਆ ਜਾਂ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ । ਇਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਿਣਕਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਲੂਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ । ਸੜਕ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਥਾਂ ਥਾਂ ਤੇ ਲੱਗੇ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਤਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਹਰ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕ ਦੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨਿੱਤਰ ਕੇ ਬਾਹਰ ਸਿਟੀ ਦੇ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ।
ਘਾਹ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਸਮਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ । ਜੇ ਪਾਣੀ ਘਟਦਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇਕ ਦਮ ਬੰਦਸ਼ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਜਾਲ ਹੈ ਕੋਈ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰ ਜਾਵੇ । ਸਾਡੇ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰੂ ਦੇ ਬਣੇ ਪੈਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਤੇਲ ਲੀਕ ਕਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਡ ਥੱਲੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਸੜਕ ਤੇ ਡਿਗ ਨਾ ਪਵੇ ਤੇ ਉਹ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਲ ਜਾਵੇ ।
ਛੋਟੇ ਤੇ ਨਵੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਪਾਈਪ ਨਾਲ ਗੱਡ ਕੇ ਜੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫੁੱਟ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਾ ਡੁੱਲੇ ਜਾਂ ਹੁਣ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਬੈਗ ਬੰਨ ਕੇ ਭਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾ ਵਿੱਚ ਥੱਲੇ ਬਰੀਕ ਬਰੀਕ ਗਲ਼ੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਪਾਣੀ ਰਿਸਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ । ਇਉਂ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਡੁੱਲਦਾ । ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪੂਜਦੇ ਨਹੀਂ ਪਰ ਪੂਜਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਿਉ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ।
ਹਰ ਕੌਮ ਦਾ ਬਿਜਨਿਸ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਹੁਣ ਇਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਹਰ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਰਵਿਸ ਤੇ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਫਰਕ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੈ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਵਾਰ ਕੋਈ ਸਮਾਨ ਖਰੀਦ ਲਉ ਫੇਰ ਮੋੜਨਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਹੀ ਚੀਜ਼ ਸਸਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਸੇ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਮੋੜਦੇ ।
ਜਪਾਨੀਆਂ ਦਾ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬੜਾ ਕੁਆਲਿਟੀ ਵਾਲਾ ਤੇ ਚੀਨੇ ਬੜਾ ਸਸਤਾ ਸਮਾਨ ਵੇਚਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਰੱਬ ਹੀ ਰਾਖਾ ਤੇ ਚੀਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਤੁਸੀ ਇਕ ਵੀ ਪੈਸਾ ਨਹੀ ਘਟਾ ਸਕਦੇ । ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਸਹੀ ਨੈ ਪਰ
ਵਾਰੇ ਵਾਰੇ ਜਾਈਏ ਅੰਗਰੇਜ ਲੋਕਾਂ ਦੇ । ਇਨਾ ਵਰਗੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਤੇ ਸਰਵਿਸ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਕੌਮ ਵਿਚ ਨਹੀ ਮਿਲਦੀ । ਤੁਸੀ ਕਿਸੇ ਸਟੋਰ ਤੋ ਚੀਜ ਲੈ ਲਈ ਹੈ ਤਾਂ ਤੀਹ ਦਿਨ ਵਿਚ ਮੋੜ ਸਕਦੇ ਹੋ । 30 ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਸਸਤੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ ਉਹਦਾ ਫਰਕ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਮੈ ਸੈਕੜੇ ਵਾਰ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਦੇਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀ ਮੇਰਾ ਵਾਹ ਪਿਆ ਹੈ । ਮੈ ਸਮੇ ਸਮੇ ਜਰੂਰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਾਂਗਾ ।
ਦੋ ਕੁ ਸਾਲ ਹੋਏ ਮੈ ਇਕ ਮਸ਼ੀਨ ਲਈ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰੰਟੀ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਠੀਕ ਨਹੀ ਸੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਮੈ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਨਾ ਨੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਦੋ ਮੈ ਉਥੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸੇਲਜਮੈਨ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣਾ ਹੀ ਮੁੰਡਾ ਸੀ ਪਰ ਕੰਪਨੀ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੀ ਹੈ ਓਹਦਾ ਵੀ ਕਸੂਰ ਨਈਂ ਬੰਦਾ ਜਿਸ ਮੁਲਕ ਦਾ ਜੰਮਿਆ ਪਲਿਆ ਓਹਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਦਾ ਅਸਰ ਨਾਲ ਈ ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਜਾਂਦਾ । ਉਹਨੇ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਦਲਾ ਬਦਲੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਅਜ ਚਲਾ ਕੇ ਦੇਖੀਂ ਜੇ ਨਾ ਠੀਕ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਨੰਬਰ ਤੇ ਫੋਨ ਕਰ ਲਈਂ ਮੈ online ਹੀ ਉਹਦੀ Adjustment ਕਰ ਸਕਦਾਂ । ਕੁਦਰਤੀ ਮਸ਼ੀਨ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਚੱਲੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨੀ ਸੀ ਤੇ ਮੈ ਉਹਨੂੰ ਫੋਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਹਨੇ ਚੁਕਿਆ ਨਹੀ ਮੈ ਸੈਕਟਰੀ ਕੋਲ ਮੈਸਿਜ ਛੱਡ ਦਿਤਾ । ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਉਹ ਛੇਤੀ ਹੀ ਫੋਨ ਕਰੂ । ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ 6 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਫੋਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮੈ ਕਾਫੀ ਅਪਸੈਟ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਹੀ ਸਰਵਿਸ ਹੈ ? ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੰਡਾ ਸੇਲਜਮੈਨ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਝੂਠ ਮਾਰਨ ਲਗ ਪਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਮੈਸਿਜ ਨਹੀ ਮਿਲਿਆ । ਮੈ ਉਹਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੇਰੀ ਸੈਕਟਰੀ ਕੁੜੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈ ਉਹਨੂੰ ਮੈਸਿਜ ਦੇ ਦਿਤਾ ਸੀ ਫੇਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮੈ ਬਿਜੀ ਹੋ ਗਿਆ ਮੈ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਤੇਰੇ ਕੋਲ 6 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਵੀ ਨਹੀ ਸੀ ਫੋਨ ਕਰਨ ਲਈ ? ਗੱਲ ਮੈਨੇਜਰ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਟੋਰ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤੇ ਜਦੋ ਮੈ ਉਹਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਉਹਨੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ 150$ ਦਾ ਕਰੈਡਿਟ ਦਿਤਾ
ਫੇਰ ਉਹਨੇ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮੈ ਤੇਰੇ ਲਈ ਨਵੀਂ ਮਸ਼ੀਨ ਆਰਡਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਕੁ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਆ ਜਾਊ । ਜਦੋਂ ਆ ਗਈ ਮੈ ਤੈਨੂੰ Email ਵੀ ਕਰੂੰ ਤੇ ਫ਼ੋਨ ਵੀ ਕਰ ਦਊਂ ਤੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਦੇ ਕੇ ਨਵੀਂ ਲੈ ਜਾਈਂ । ਉਹਨੇ ਮਸ਼ੀਨ ਵੱਟੇ ਨਵੀਂ ਮਸ਼ੀਨ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਜੋ ਮੈ ਥੋੜਾ ਅਪਸੈਟ ਸੀ ਕਿ ਉਨਾਂ ਨੇ ਵਾਪਸ ਫ਼ੋਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਉਹਦਾ ਮੈਨੂੰ 150$ ਕਰੈਡਿਟ ਤੇ ਪੰਜ ਵਾਰੀ ਜੋ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਮੈ ਸੋਚਦਾਂ ਇਹ ਸਿਫ਼ਤ ਤੇ ਗੁਣ ਸਿਰਫ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ । ਕੋਈ ਮੈਨੂੰ ਲੱਖ ਗਲਤ ਕਹੇ ਪਰ ਇਹ ਹਕੀਕਤ ਹੱਡੀਂ ਹੰਢਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਇਕ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ।
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ।
ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਪੰਜ ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਹਨ ।
ਮੈ ਕਿਹਾ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀ । ਆਹ ਲਉ ਟਿਕਟ ਤੇ ਬਹਿ ਜਾਉ !
ਉਹ ਜਾ ਕੇ ਬਹਿ ਗਿਆ ਤੇ ਦੋ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸੇ ਪੈਰੀਂ ਮੁੜ ਆਇਆ ਤੇ ਆ ਕੇ ਉਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਖੜ ਗਿਆ । ਆਉਂਦਾ ਹੀ ਉਹ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ
ਮੈ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਹੀ ਚੜਦਾ ਹੁੰਨਾ । ਮੈ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਆਹ ਜਿਹੜਾ ਬੱਸ ਪਾਸ ਹੈ ਇਹ ਕਿੱਥੋਂ ਬਣਦਾ ? ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ? ਇਹ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਕੇ ਬੱਸ ਪਾਸ ਵਾਰੇ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਮੈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫ਼ੋਨ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਔਨ ਲਾਈਨ ਫ਼ਾਰਮ ਭਰ ਦਿਉ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਿਲ ਸਰਵਿਸ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਜਾ ਕੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਲੈ ਆਇਉ । ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰਾ ਮੁੰਡਾ ਇੰਡੀਆ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਮੈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਭਰਾ ਲਊਂ ।
ਫੇਰ ਉਹ ਆਪ ਦੀ ਗੱਲ ਆਪ ਹੀ ਦੱਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਕਿ ਉਹਦੀ ਉਮਰ 69 ਸਾਲ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਟ੍ਰੱਕਾਂ ਦਾ ਬਿਜਨਿਸ ਹੈ । ਤੇ ਉਹ ਫੇਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮੈ 44 ਸਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਲੌਗਸ਼ੋਅਰ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ
( Longshore ) ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਚ ਸਮਾਨ ਲੱਦਣ ਲਾਹੁਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਦੁਗਣੀ ਤਿਗਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਦੱਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਕਿ ਉਹਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਡਾਲਰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਕੈਨੇਡਾ ਪੈਨਸ਼ਨ ਵੱਖਰੀ ਤੇ ਫੇਰ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮੈ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਨਾ ਤੇ ਟਰੱਕ ਚਲਾਉਨਾ । ਮਤਲਬ ਘਰ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਇਕ ਟਰੱਕ ਪਿਉ ਵੀ ਚਲਾਉਦਾ ਪਰ ਤਨਖ਼ਾਹ ਪੁੱਤ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਤੇ ਕੱਢ ਲੈਂਦਾ ।
ਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਮੈ ਉਹਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਮੈ ਉਹਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਬੱਸ ਪਾਸ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤੇਰੀ ਇਨਕਮ ਬਹੁਤ ਹੈ । ਇਹ ਬੱਸ ਪਾਸ ਥੋੜੀ ਇਨਕਮ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ?
ਫੇਰ ਜੇ ਮੈ ਬੱਸ ਪਾਸ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਨਾ ਤੇ ਬਣਾ ਲਵਾਂ ?
ਇਹ ਹੈ ਸਾਡੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ !!
44 ਸਾਲ ਰੱਜ ਕੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ । ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਾਲ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਈ ਤਾਂ ਦੋ ਦੋ ਲੱਖ ਵੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਟ੍ਰੱਕਾਂ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਤੇ ਪੁੱਤ ਦੇ ਨਾ ਤੇ ਸੱਤੇ ਦਿਨ ਟਰੱਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ 50 ਡਾਲਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਸ ਪਾਸ ਪਿੱਛੇ ਆਪਣਾ ਇਮਾਨ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਉਹਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ਰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ।ਮੇਰੇ ਇਕ ਚੜ੍ਹੇ ਇਕ ਉਤਰੇ ।
ਮੈ ਕਿਹਾ ਭਰਾਵਾ ਜਾਹ ਬਹਿਜਾ ਜਾ ਕੇ । ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਰੱਜ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਫੇਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਆਉਣਾ
ਕਹਿੰਦੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਗਾ ਤਾਂ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਰਾਜਨ ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਲਾਸ ਦੀ ਕੀ ਕੀਮਤ ਹੈ ? ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹਦੀ ਕੀ ਕੀਮਤ ਹੈ ? ਪਾਣੀ ਬੇਹਿਸਾਬਾ ਹੈ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ । ਬੀਰਬਲ ਕਹਿੰਦਾ ਜੇ ਕਿਤੇ ਤੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਵੇਂ ਤੇ ਤੂੰ ਤਿਰਹਾਇਆ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਂ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਲਾਸ ਦੇਵੇ ਤੂੰ ਉਹਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੀ ਮੁੱਲ ਦੇਵੇਂਗਾ ? ਰਾਜਾ ਕਹਿੰਦਾ ਮੈ ਅੱਧਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਦੇ ਦਊੰ
ਬੀਰਬਲ ਦੁਬਾਰਾ ਕਹਿੰਦਾ ਤੇ ਫੇਰ ਜੇ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਬੰਨ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਪਿਸ਼ਾਬ ਬਣ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਵੇ ਤੇ ਤੇਰਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਕਰਕੇ ਤੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਤੂੰ ਆਪ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਦਾ ਕੀ ਮੁੱਲ ਦੇਵੇਂਗਾ ? ਉਹ ਫੇਰ ਕਹਿੰਦਾ ਅੱਧਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ । ਬੀਰਬਲ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਲਾਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਹੈ ।
ਮੈ ਖ਼ੁਦ ਦੇਖਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਾ ਮਿਲੇ ਲੋਕ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪਾਣੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਹਵਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤੇ ਖਾਣਾ ਤੀਜੀ
ਸਾਇੰਸ ਵਾਲੇ ਬਾਹਰ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈ ਪਾਣੀ । ਦੂਜੇ ਗ੍ਰਿਹ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਡੀ ਹੈ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਹੈ ਪਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ । ਸਾਇੰਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖ ਗਿਆ ।
( ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਜਗਤ ਕਾ ਫਿਰਿ ਪਾਣੀ ਸਭੁ ਖਾਇ ! )
ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ ਦਾ 71% ਪਾਣੀ ਹੈ । ਜਿਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ 96% ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ । 25 ਲੰਬੇ ਦਰਿਆ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦਰਿਆ ਹਨ ਜਿਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਵਸਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੰੂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਵਗਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਿਆ ।
ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਤੇ ਜੇ ਮੈ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਉਹਦੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੱਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਨ । ਫੇਰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੀਟਰ ਲੱਗ ਗਏ ਹਨ ਜਾਂ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ । ਜਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਵਰਤੋਗੇ ਉਹਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਬਾਹਰ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਜਾਂ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ।
ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਲੱਕੜ ਪੇਪਰ ਜਾਂ ਕੋਈ ਲੀਰਾਂ ਵਗੈਰਾ ਕੱਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਉਹ ਸਾਰਾ ਗੰਦ ਸਪੈਸ਼ਲ ਥਾਂ ਤੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ
ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਗਾਰ ਥੱਲੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹਨੰੂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਫੇਰ ਇਸ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਰਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ Microbes ਵੱਧ ਜਾਣ । ਇਹ ਬਿਕਟੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਜੋ ਗੰਦ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ । ਇਹ ਖਾ ਖਾ ਕੇ ਗੈਸ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਗੈਸ ਨੂੰ ਬਾਲ ਕੇ ਸਟੀਮ ਵੀ ਬਣਾ ਕੇ ਜਨਰੇਟਰ ਚਲਾ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ( ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ) ਫੇਰ ਜੋ ਟੈਂਕ ਦੇ ਥੱਲੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦਾ ਫੇਰ ਉਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਸਮੁੰਦਰ ਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ ।ਤੇ ਜੋ ਗੰਦ ਬਚਦਾ ਹੈ ਉਹਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ।
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਉਹਨੰੂ ਵੱਖਰੇ ਪਾਈਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਦਰਿਆ ਜਾਂ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ । ਇਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਿਣਕਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਲੂਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ । ਸੜਕ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਥਾਂ ਥਾਂ ਤੇ ਲੱਗੇ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਤਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਹਰ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕ ਦੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨਿੱਤਰ ਕੇ ਬਾਹਰ ਸਿਟੀ ਦੇ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ।
ਘਾਹ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਸਮਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ । ਜੇ ਪਾਣੀ ਘਟਦਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇਕ ਦਮ ਬੰਦਸ਼ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਜਾਲ ਹੈ ਕੋਈ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰ ਜਾਵੇ । ਸਾਡੇ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰੂ ਦੇ ਬਣੇ ਪੈਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਤੇਲ ਲੀਕ ਕਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਡ ਥੱਲੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਸੜਕ ਤੇ ਡਿਗ ਨਾ ਪਵੇ ਤੇ ਉਹ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਲ ਜਾਵੇ ।
ਛੋਟੇ ਤੇ ਨਵੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਪਾਈਪ ਨਾਲ ਗੱਡ ਕੇ ਜੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫੁੱਟ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਾ ਡੁੱਲੇ ਜਾਂ ਹੁਣ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਬੈਗ ਬੰਨ ਕੇ ਭਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾ ਵਿੱਚ ਥੱਲੇ ਬਰੀਕ ਬਰੀਕ ਗਲ਼ੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਪਾਣੀ ਰਿਸਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ । ਇਉਂ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਡੁੱਲਦਾ । ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪੂਜਦੇ ਨਹੀਂ ਪਰ ਪੂਜਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਿਉ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ।
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਇਕ ਸੋਹਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜੁਨੇਤ ਚੜੀ । ਮਾ ਬਾਪ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁੱਤ ਵਿਆਹੁਣ ਗਿਆ ਤੇ ਸੰਜੋਗ ਵੀ ਜਿਵੇਂ ਖੁਦਾ ਨੇ ਬਹਿ ਕੇ ਆਪ ਲਿਖੇ ਹੋਣ । ਜਿੰਨਾ ਉਹ ਆਪ ਸੰੁਦਰ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਸੋਹਣੀ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀ ਨੇ ਘਰੇ ਆ ਪੈਰ ਪਾਏ
ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਬਰਕਤਾਂ ਹੋਰ ਪੈਣ ਲਗੀਆਂ । ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਰ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦ ਲਈ ਗਈ ਤੇ ਪੰਜਾਹ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅੰਬਾਂ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਕੁਝ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਰੰਗ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਹੋਰ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤੇ ਘਰ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ ।
ਹੁਣ ਦੋਨੋ ਪੁੱਤ ਜੁਆਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸੀ । ਵੱਡੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਜਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਉਹ ਆਪ ਸੀ ਉਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਉਨੀ ਹੀ ਉਹਦੀ ਨੂੰਹ ਆਈ । ਆਉਂਦੀ ਨੇ ਹੀ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਕਲੇਸ਼ ਪਾਇਆ ਕਿ ਘਰ ਜੰਗ ਦਾ ਖਾੜਾ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ।
ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਰੁਖ ਕਰ ਲਿਆ । ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫੇਰ ਆਪ ਦਾ ਬਿਜਨਿਸ ਕਰ ਲਿਆ । ਜਦੋਂ ਰੱਬ ਮਿਹਰਬਾਨ ਹੋਵੇ ਉਦੋਂ ਪੂਰਬ ਕੀ ਪੱਛਮ ਕੀ ? ਬਿਜਨਿਸ ਵਿੱਚ ਖ਼ੂਬ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ । ਮਾ ਬਾਪ ਨੂੰ ਸੁਖ ਦੇਣ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਸੱਦ ਲਿਆ । ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਬਾਬੇ ਨਾਲ ਤੇ ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਜੁਆਨ ਹੋ ਗਏ ।
ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਵੱਡਾ ਨਸ਼ੇ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ । ਘਰੇ ਉਲਾਦ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੂਜਾ ਮਾ ਬਾਪ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾ ਵੜੇ । ਜਮੀਨ ਜੋ ਵੰਡਾ ਕੇ ਆਪਦਾ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਉਹ ਵਿਕਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਤੇ ਅਖੀਰ ਉਹਦਾ ਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਸਰੀਰ ਤਿਅਾਗ ਗਿਆ
ਹੁਣ ਦੋਨੋ ਮੀਆਂ ਬੀਵੀ ਪਿਛੇ ਮੁੜਨ ਜੋਗੇ ਨਾ ਰਹੇ ਤੇ ਉਹ ਆਪ ਦਾ ਬੁਢਾਪਾ ਛੋਟੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੱਟਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਗਏ ।
ਛੋਟੇ ਨੇ ਆਪ ਦੇ ਮਾ ਬਾਪ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਧੀਆ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇਖ ਕੇ ਵੱਡਾ ਘਰ ਪਾਇਆ
ਹੁਣ ਉਹਦੇ ਆਪ ਦੇ ਤਿੰਨੋਂ ਬੱਚੇ ਜੁਆਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸੀ । ਕਮਰੇ ਵੰਡ ਲਏ ਗਏ ਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਾਬੇ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕਮਰੇ ਮੱਲੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਸੀ ਤੇ ਛੋਟੀ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਪਰਾਈਵੇਸੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਿਆਰੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਲਈ ਬੇਸਮਿੰਟ ( ਘਰ ਦੇ ਥੱਲੇ ਬਣੇ ਕਮਰੇ ) ਵਿੱਚ ਸੋਫ਼ੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਗਏ । ਜਿੱਥੇ ਸਟੋਵ ਤੇ ਫ਼ਰਿੱਜ ਵੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਇਕ ਉਹ ਮੀਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖਾਂਦੇ । ਜਾਂ ਇਉ ਕਹਿ ਲਉ ਨੂੰਹ ਨੇ ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ ਅੱਡ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।
ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਦੇ ਪੋਤੇ ਪੋਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਵੀ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਸਕਦੇ । ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਸਵਰਗ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਕ ਇਹ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਕੱਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ । ਧੀਆਂ ਪੁੱਤ ਆਪ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਵੀ ਇਵੇਂ ਆਪ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕੱਟ ਰਹੇ ਸੀ ।
ਬਿਜਨਿਸ ਚ ਘਾਟਾ ਪੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ । ਵੱਡੇ ਘਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨਾ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ
ਪੈਸਾ ਜਿਹਦੇ ਕਰਕੇ ਜੋੜ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅੱਜ ਉਹੀ ਪੈਸਾ ਵਿਚਕਾਰ ਆਣ ਖੜੋਤਾ ਤੇ ਨੂੰਹ ਪੁੱਤ ਅੱਡ ਅੱਡ ਹੋ ਗਏ । ਨੂੰਹ ਨੇ ਤਿੰਨੇ ਨਿਆਣੇ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਸਾਂਭ ਲਿਆ ਤੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤੇ ਦੋੋਨਾਂ ਸੱਸ ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ।
ਜੋ ਕਦੀ ਜੁਆਨੀ ਵੇਲੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸੀ ਉਹਨੇ ਵੱਡੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਇੰਨਾ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਨਾਇਆ ਜਿੰਨਾ ਛੋਟੇ ਦਾ ਜਿਹਦੇ ਤਿੰਨੇ ਜੁਆਨ ਬੱਚੇ ਨੂੰਹ ਲੈ ਗਈ ਸੀ । ਉਹ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪ ਦੇ ਸੁਆਸ ਪੂਰੇ ਕਰ ਗਿਆ । ਜਿਹੜੀ ਕਦੀ ਡੋਲੀ ਚੜ ਕੇ ਆਈ ਸੀ ਅੱਜ ਉਹ ਵੀ ਮਗਰੇ ਤੁਰ ਗਈ ਜਿਵੇਂ ਉਹਦਾ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਪੇਕੇ ਘਰ ਜੀਅ ਨਾ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ । ਪੁੱਤ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ।
ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਦੁਇ ਕਾਰਿ ਚਲਾਵਹਿ
ਲੇਖੇ ਆਵਹਿ ਭਾਗ !
ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲਾਗੇ ਹੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਕੋਲ 15 ਕੁ ਖੇਤ ਸੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਹੀ ਸੀਰੀ ਲਛਮਣ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਲੱਛੂ ਖੇਤੀ ਕਰਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ । ਖਾੜਕੂਵਾਦ ਵੇਲੇ ਇੱਕੋ ਇਕ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਂ ਜੁਝਾਰੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਜਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਘਰੇ ਪੁਲੀਸ ਕਈ ਵਾਰ ਗੇੜਾ ਮਾਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਨਿੱਤ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾ ਅੰਦਰ ਇਕ ਭੈਅ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਮਨਾ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਚਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਰਿਫਿਊਅਜੀ ਬਣ ਕੇ ਵੈਨਕੋਵਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆ ਉਤਰਿਆ ਤੇ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਮਗਰੋਂ ਹੀ ਵਿਆਹ ਕਰਾਕੇ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਹਦੇ ਘਰੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ ਜੋ ਪੜਨ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਤੇ ਆਪ ਦੇ ਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਹਾਕੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਡਦਾ । ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁੱਤ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਫੇਰ ਕੰਨਸਟਰਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਿਆ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ । ਕੰਮ ਬਹੁਤ ਚੜ ਗਿਆ ਤੇ ਖ਼ੂਬ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ । ਕਹਿਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨੂੰਹ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਮੈਨੇਜਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
ਪਿੰਡ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਕਦੋਂ ਦੀ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਹੁਣ ਮਾਮਲੇ ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਧਰ ਦੋਨੋ ਜੀਅ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਬਿਜੀ ਨੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹਨੇ ਕਦੋਂ ਗਲਤ ਪੈਰ ਪੁੱਟ ਲਏ । ਉਹ ਹਾਲੇ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਡਰਗਜ ਗੈਂਗ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ ਗਿਆ । ਇਕੋ ਇਕ ਪੋਤਰਾ ਤੇ ਉਹਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬਾਬਾ ਦਾਦੀ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚੇ ਤੇ ਮੁੜ ਪਿੰਡ ਨਹੀਂ ਗਏ
ਲਛੂ ਦੇ ਵੀ ਇੱਕੋ ਇਕ ਪੁੱਤ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਇਕ ਕੁੜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੜਾਉੰਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਫੇਰ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪੜਾਉਣ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਲਛੂ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸਾਂਝ ਪੁਗਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ । ਅਮੀਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗਰੀਬ ਪੁੱਤ ਦਾ ਦੁੱਖ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ । ਲਛੂ ਦਾ ਪੁੱਤ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਘੁਲਦਾ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਲਛੂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਬੁੱਢੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿਹਾੜੀ ਲਾ ਕੇ ਨੂੰਹ ਸਹੁਰਾ ਤੇ ਪੋਤੀ ਆਪ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਲੱਛੂ ਦੇ ਘਰੋਂ ਕਦੋਂ ਦੀ ਗੁਜ਼ਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ
ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪ ਦੇ ਪੁਤਰ ਨਾਲ ਸੁਲਾਹ ਕਰਕੇ ਲੱਛੂ ਦੀ ਪੋਤੀ ਨੂੰ ਆਪ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕੋਲੋਂ ਅਡਾਪਟ ਕਰਾਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਸੱਦ ਲਿਆ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਇੱਥੇ ਆਪ ਦੀ ਪੋਤਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਪੜਾ ਰਿਹਾ ।
ਲਛੂ ਦੀ ਪੋਤਰੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਪੜ ਰਹੀ ਸਤਵੀਰ ਨਾਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਦੀ ਪੜਾਈ ਕਿਵੇਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਸਟਰ ਕਰ ਲਈ ਹੈ । ਕਿਹੜੇ ਫ਼ੀਲਡ ਵਿੱਚ ? Health Management ਵਿੱਚ ਤੇ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਅੱਗੇ ?ਹੁਣ ਵਿਆਹ ਕਦੋਂ ਕਰਾਉਣਾ ? ਮੈਂ ਹੱਸਦੇ ਨੇ ਪੁਛਿਆ ! ਅੰਕਲ ਮੈਂ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਾਉਣਾ । ਤਾਇਆ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਉਣਾ ਮੰਗਦਾ ਜਿੱਥੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਸਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਹੋ ਸਕੇ ਤੇ ਜਾਂ ਜੋ ਕੁੜੀਆਂ ਨਹੀਂ ਪੜ ਸਕਦੀਆਂ ਉਨਾਂ ਦੀ ਪੜਾਈ ਲਈ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਲਾ ਕੇ ਟਰਸਟ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ । ਤੇ ਤਾਇਆ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਸ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਮੈਂ ਚਲਾਵਾਂ । ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਣ ਨਾਲ਼ੋਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪੰਜਾਬ ਜਾ ਕੇ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲਾਉਣੀ ਹੈ ।
ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕੁੜੀ ਦੋ ਘਰਾਂ ਦਾ ਚਿਰਾਗ਼ ਲੱਗੀ ਜੋ ਹਨੇਰ ਵਿੱਚ ਰੋਸ਼ਨੀ ਬਣ ਕੇ ਰਾਹ ਦਰਸੇਰਾ ਬਣਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ।
ਦੁਆਵਾਂ ਇਸ ਬੱਚੀ ਲਈ
ਅੱਗ ! ਅੱਗ ਬੜੀ ਸੁੰਦਰ ਹੈ । ਪਰ ਸਾੜਨ ਲੱਗੀ ਕਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ । ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿਵੇਂ ਮੈਂ ਅੱਗ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਿੰਜੇ ਹੋਏ ਰੂੰ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹਾਲ ਇਕ ਜੌਹਨ ਨਾਮ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ । ਬਾਹਰ ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਫ਼ੁੱਟ-ਪਾਥ ਤੇ ਥੋੜਾ ਥੋੜਾ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਪੈਟਰੋਲ ਛਿੜਕ ਕੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ । ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਲਗਦਾ ਸੀ । ਜੌਹਨ ਜਦੋਂ ਘਰੇ ਪਹੁੰਚਾ ਇਕੱਲਾ ਚੁਪਚਾਪ ਗੈਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਤੇ ਪੈਟਰੋਲ ਦੀ ਕੈਨੀ ਚੁੱਕੀ ਤੇ ਵਿੱਚ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਨਾਲ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ । ਬੰਬ ਦੀ ਤਰਾਂ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਕੰਧ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ । ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਅੱਗ ਦੇ ਭਾਂਬੜ ਮੱਚ ਰਹੇ ਸੀ ਤੇ ਡਰ ਕੇ ਘਰ ਅੰਦਰ ਨੂੰ ਭੱਜਿਆ ਤੇ ਅੰਦਰ ਆਉਣ ਤੱਕ ਸਾਰਾ ਸੜ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ।
ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇਕ ਜੈਕ ਸਮਿਥ ਨਾਮ ਵਾਲਾ ਰਿਪੋਰਟਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣ ਲਈ ਆਇਆ ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹਦਾ ਅੰਤ ਆ ਚੁੱਕਾ ਇਹ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ । ਜੈਕ ਘਰੇ ਗਿਆ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖੀ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਹਸਪਤਾਲ ਗਿਆ ਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜੌਹਨ । ਤੂੰ ਜੀਵੇਂਗਾ । ਤੂੰ ਉਠ । ਤੂੰ ਜੀਣ ਵਾਸਤੇ ਲੜ । ਅੰਦਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਧਾਰ ਕਿ ਤੂੰ ਜੀਵੇਂਗਾ । ਫੇਰ ਉਹ ਮਹੀਨੇ ਕੁ ਬਾਅਦ ਆਇਆ ਤੇ ਇਕ ਬੇਸਵਾਲ ਦੀ ਗੇਂਦ ਉਹਨੂੰ ਦੇ ਕੇ ਗਿਆ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਟਾਰ ਖਿਡਾਰੀ ਓਜੀ ਸਮਿਥ ਨੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਜੈਕ ਨੇ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਕਿ ਐ ਬੱਚੇ ਜੇ ਤੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਰ ਗੇਂਦਬਾਲ ਲੈਣਾ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਓਜੀ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਣੀ ਪਵੇਗੀ । ਉਹ ਬੱਚਾ ਜਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਸੜ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਹੋਰ ਬਾਲ ਲੈਣ ਦੀ ਰੀਝ ਜਾਗੀ ਤੇ ਉਹਨੇ ਪੜਨ ਵਾਸਤੇ ਅੰਦਰ ਤਾਕਤ ਕੱਠੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ।
ਜਦੋਂ ਉਹਨੇ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਤਾਂ ਹਰ ਵਾਰੀ ਜੈਕ ਉਹਨੂੰ ਇਕ ਨਵਾਂ ਚੈਲਿੰਜ ਕਰ ਦਿੰਦਾ । ਉਹ ਬਾਲ ਜਿੱਤਦਾ ਗਿਆ ਤੇ ਜਿਸ ਦਿਨ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਸ ਦਿਨ ਜੈਕ ਉਹਦੇ ਵਾਸਤੇ ਉਹ ਬਾਲ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਓਜੀ ਸਮਿਥ ਨੇ ਚੈਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤੀ ਸੀ ।
ਜੌਹਨ ਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋਂ ਮੋੜਨ ਵਾਲੇ ਉਸ ਰਿਪੋਰਟਰ ਜੈਕ ਸਮਿਥ ਦੇ ਬੋਲ ਸਨ ਕਿ ਤੂੰ ਉਠ । ਜੀਉਣ ਲਈ ਅੰਦਰ ਤਾਕਤ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਣਾ ।
ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬੋਲ ਦੀ ਤਾਕਤ ਜੋ ਮੁਰਦੇ ਨੂੰ ਉਠ ਕੇ ਜੀਉਣ ਲਈ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਮੇਰੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਦੋਸਤ ਦੀ ਧੀ ਜੋ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਡਾਇਰੀ ਲਿਖਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ । ਅੱਜ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਨਾਲ ਪਾਰਕ ਗਈ ਅੱਜ ਮੈਂ ਮਾਂ ਨਾਲ ਸਟੋਰ ਗਈ । ਅੱਜ ਮੈਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਰਤਾਇਆ । ਬਾਪ ਨੂੰ ਡਾਇਰੀ ਪੜਨਾ ਮਨਾ ਹੈ । ਇਕ ਦਿਨ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਾਸ਼ਰੂਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਡਿਗ ਗਈ । ਹਸਪਤਾਲ ਜਾ ਕੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਬਰੇਨ ਸਟਰੋਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਇਹਦਾ ਅਖੀਰ ਆ ਗਿਆ । ਬਾਪ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਜੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਰੇਨ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਮੌਤ ਦੇ ਜ਼ੁੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ । ਬਾਪ ਨੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਕੇ ਮੇਰੀ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਬਚਾ ਲਉ ਮੈਂ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਉਹਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਵੀ ਹੋਊ ਉਹਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਕਰਾਂਗਾ । ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੁੜੀ ਦਾ ਦਿਲ ਫੱਟ ਚੁੱਕਾ ਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਫਟਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਖੂੰਨ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਤੇ ਬਰੇਨ ਸਟਰੋਕ ਹੋ ਗਈ । ਹੁਣ ਨਾਂ ਦਿਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਦਿਮਾਗ । ਬਾਪ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਕਿ ਐ ਵਾਹਿਗੁਰੂ । ਸਿਰਫ ਸਾਹ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣਦੇ ਮੈਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਉਹਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਊਂ ।
ਡਾਕਟਰ ਸਰਜਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਜੇ ਇਹਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੋਜ ਵੱਧ ਗਈ ਫੇਰ ਅੰਦਰ ਨਾੜਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਫਟ ਜਾਣਗੀਆਂ ਤੇ ਜੇ ਸੋਜ ਘੱਟ ਗਈ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਇਹ ਬਚ ਜਾਵੇ ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾਂ ਤੁਰ ਫਿਰ ਸਕੇ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਬੋਲ ਸਕੇ
ਬਾਪ ਉਹਦੀ ਡਾਇਰੀ ਲੈ ਕੇ ਕੋਲ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਬੈਠਾ ਡਾਇਰੀ ਪੜੀ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਅੱਜ ਦਾ ਵਰਕਾ ਖਾਲ਼ੀਂ ਹੈ । ਉਠ ਤੇ ਉਠ ਕੇ ਲਿਖ । ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਸੋਜ ਥੋੜਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । 15 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਅੱਖ ਖੁਲਦੀ ਹੈ । 6 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਘਰੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਭਾਵੇਂ ਹਾਲੇ ਬੋਲਣ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ ਪਰ ਤੁਰ ਫਿਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਸਾਰੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਹੈ । ਉਹਦੇ ਬਾਪ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹਦੀ ਧੀ ਡਾਇਰੀ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੰਨਾ ਲਿਖੇਗੀ
ਕੰਧਾਂ ਸਿਰਫ ਜੇਲ ਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਚੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਇਹ ਘਰ ਦੀਆਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਇਕ ਵਿੱਚ ਕੈਦੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੰਧਾਂ ਉਚੀਆਂ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ । ਇਹ ਕੰਧਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਹਨ । ਇਕ ਟੱਪ ਕੇ ਇਕ ਪਾੜ੍ਹ ਲਾ ਕੇ ਤੇ ਇਕ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਰਾਹੀਂ ।
ਪਹਿਲਾਂ ਜੇਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ । ਜੋ ਕੰਧ ਟੱਪ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰੀ ਗੋਲੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜੋ ਪਾੜ੍ਹ ਲਾ ਕੇ ਭੱਜਦੇ ਹਨ ਉਹ ਫੜੇ ਜਾਣ ਤੇ ਦੁਗਣੀ ਸਜ਼ਾ ਜਾਂ ਉਹ ਵੀ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਜਾ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
ਹਰ ਜੂਨ ਆਪ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਨੂੰ ਪਾਲਦੀ ਹੈ ਉਹਨੂੰ ਚੁਗਣਾ ਜਾਂ ਖਾਣ ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਅਗਲੀ ਨਸਲ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਖੜ ਜਾਵੇ ਫੇਰ ਉਹ ਉਹਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਦੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਵੀ ਆਪ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪ ਦਾ ਖਾਣਾ ਖ਼ੁਦ ਲੱਭਣਾ ਪੈਂਦਾ । ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਇਕ ਜੂਨ ਹੈ ਜੋ ਆਪ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾਂ ਚਿਰ ਪਾਲਦੀ ਤੇ ਸੰਭਾਲ਼ਦੀ ਹੈ
ਇਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਗੋਰਾ ਲਿਖਦਾ ਕਿ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਆਪ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ਸਿਖਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਕਹੇ ਕਿ ਡੈਡੀ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖੀਂ ਤੇ ਹੱਥ ਨਾਂ ਛੱਡੀ ਪਰ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਛੇਤੀ ਛੱਡਾਂ । ਤੇ ਫੇਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿੱਖ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਕਹੇ ਡੈਡੀ ਹੱਥ ਛੱਡ ਦੇ ਤੇ ਮੈਂ ਛੱਡਾਂ ਨਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਡਿਗ ਨ ਪਵੇ । ਬੱਸ ਆਹੀ ਗੱਲ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਨੌਜੁਆਨ ਬਚਿਆਂ ਨੂੰ
ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਦੀ ਚਾਰ-ਦਿਵਾਰੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੈਦ ਨਹੀਂ ਉਸਾਰੀ ਗਈ । ਇਹ ਸ਼ਰਮ ਇਹ ਇਜ਼ਤ ਇਹ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਇਹ ਉਹ ਕੰਧਾਂ ਨੇ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਹੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਵਾਸਤੇ ਬਣੀਆਂ ਨੇ । ਜੇ ਇਹ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਦੀ ਪਾੜ੍ਹ ਲਾਵੋਂਗੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪੌੜੀ ਨਾਲ ਟੱਪੋਗੇ ਤਾਂ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅਨੰਦ ਮਾਣ ਸਕੋਗੇ ਪਰ ਫੇਰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੇ ਪਛੁਤਾਵੇ ਗਲ੍ਹ ਪੈਣਗੇ । ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਹੁਣ ਸਾਡਾ ਧੀ ਪੁੱਤ ਆਪ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਾਲਾ ਸਾਈਕਲ ਖ਼ੁਦ ਚਲਾਵੇ ਤੇ ਅਸੀਂ ਪਿਛਿਉਂ ਸਿਰਫ ਹੱਥ ਨਾਲ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖੀਏ ਕਿ ਡਿਗ ਨਾਂ ਪੈਣ ।
ਹਰ ਮਾਂ ਬਾਪ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹਦਾ ਧੀ ਪੁੱਤ ਆਪ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰੇ ਨੌਕਰੀ ਤੇ ਲੱਗੇ ਬਿਜਨਿਸ ਕਰੇ ਵਪਾਰ ਕਰੇ । ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਕੇ ਆਪ ਦਾ ਭਾਰ ਖ਼ੁਦ ਚੁੱਕੇ ਤੇ ਜੋ ਸਮਾਂ ਆਉਣ ਤੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਉਹ ਮਾਂ ਬਾਪ ਤੇ ਭਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਵੀ ਫਿਕਰ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੀ ਉਲਾਦ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਆਪ ਦਾ ਸਾਥੀ ਲੱਭ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਖ਼ੁਦ ਮੰਜ਼ਲ ਤਹਿ ਕਰਨ ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਾਂ ਕੰਧਾ ਭੰਨਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਨਾਂ ਹੀ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਪਾੜ੍ਹ ਲਾਉਣ ਦੀ । ਜਿਵੇਂ ਕੈਦ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੇ ਕੈਦੀ ਲਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਦੁਜੀਆ ਜੂਨਾਂ ਆਪ ਦੀ ਉਲ਼ਾਦ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਇਵੇਂ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪ ਦੀ ਉਲ਼ਾਦ ਲਈ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬੂਹੇ ਖੋਲ ਦੇਣ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਤੇ ਉਲ਼ਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਫੇਰ ਘਰੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪ ਦੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦੇ ਘਨੇੜੇ ਹੀ ਚੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ
ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪਾਲਣ ਲਈ ਦੋ ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਗਦਾ । ਜੋ ਮਾਂ ਖਾਣਾ ਬਣਾ ਬਣਾ ਕੇ ਖੁਆਉੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਉਹ ਵੱਖਰਾ । ਸਾਰਾ ਹਿਸਾਬ ਨਹੀਂ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਇਕ ਅਖਾਣ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲਈ ਪੂਰਾ ਪਿੰਡ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪ ਦੀ ਮੰਜ਼ਲ ਖ਼ੁਦ ਤਹਿ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਪਛੜ ਗਏ ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪਛਤਾਉਂਦੇ ਦੇਖੇ ਹਨ ।
ਇਹ ਪੋਸਟ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬੜਾ ਨਾਜ਼ਕ ਹੈ । ਤੇ ਕਾਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ
ਇਹ ਪੜਨ ਲਈ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਰੱਖਣਾ ਪਊ । ਇਹ ਮਜਾਕ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਬਹੁਤ ਸੀਰੀਅਸ ਪੋਸਟ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹਦੇ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਹੈ ਉਹਨੇ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਮੈਨੂੰ –
ਡਾਢੇ ਤੋਂ ਵੀ ਥੋੜਾ ਡਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।ਸਮਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਜਦੋਂ ਪਾਸਾ ਪੁੱਠਾ ਪੈਣ ਲਗਦਾ ਉਦੋਂ ਮਿੱਤਰ ਵੀ ਵੈਰੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹੋ ਜਹੀ ਹੀ ਸਾਡੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬੀਤੀ ਸੱਚੀ ਘਟਨਾ ਹੈ । ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਵਾਹਵਾ ਸੋਹਣੀ ਨੌਕਰੀ ਹੈ ਤੇ ਪੈਸਾ ਵੀ ਖ਼ੂਬ ਬਣਾਇਆ ਘਰੇ ਬਾਲ ਬੱਚੇ ਤੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਮਾਲਕ । ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਮਲਾ ਲੈਣ ਜਾਂਦਾ । ਤੇ ਜਦੋਂ ਜੁਆਨੀ ਹੋਵੇ ਪੈਸਾ ਹੋਵੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹੋਵੇ ਉਦੋਂ ਪੈਰ ਜ਼ਰੂਰ ਤਿਲਕ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਐਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਸਹੇਲੀ ਦਾ ਸੰਗ ਮਿਲ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਥੋੜੇ ਬਹੁਤ ਪੈਸੇ ਦੇ ਛੱਡਦਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਗਏ ਨੂੰ ਚੋਪੜੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਫੇਰ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਹਰ ਸਾਲ ਘਰਵਾਲ਼ੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਦੱਸ ਕੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰ ਆਉਣਾ ।
ਸਾੜਾ ਬੜੀ ਭੈੜੀ ਚੀਜ ਹੈ ਤੇ ਗਏ ਹੋਏ ਮਗਰੋਂ ਉਹਦੇ ਯਾਰ ਨੇ ਹੀ ਕਿਸੇ ਜ਼ਨਾਨੀ ਤੋਂ ਉਹਦੇ ਘਰ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕਰਾ ਕੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਹ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਫਿਰਦਾ । ਘਰਵਾਲ਼ੀ ਨੇ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪਏ ਨਿਰੋਧ ਗਿਣ ਲਏ ਤੇ ਆਏ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਕੁ ਬਾਅਦ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਸੀ ? ਝੂਠ ਦੇ ਪੈਰ ਨੀ ਹੁੰਦੇ । ਵਥੇਰਾ ਝੂਠ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਯਾਰਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾ ਦੱਸੇ ਟਿਕਟਾਂ ਬੁੱਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਪਰ ਸੱਚ ਕਾਹਨੂੰ ਲੁਕਦਾ ਜਦੋਂ ਉਹਨੇ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪਏ ਪੈਕਟਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਵੇ ਘਟ ਗਏ ਤਾ ਫੇਰ ਝੂਠ ਬੋਲ ਆਇਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਮੰਗ ਲਏ ।
ਹਾਲੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਨਿਬੜਿਆ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਵਾਲੀ ਨੇ ਮੈਸਿਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਤੇਰਾ ਨਿਆਣਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ । ਉਹਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਪੈਸਾ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਘਰਵਾਲ਼ੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੇ ਘਰੋਂ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਿਆ ।
ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇ । ਤੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪੜਦੇ ਨੇ ਕਿ ਹੋਰ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਿਉ ਵਸਦੇ ਘਰ ਨਾ ਉਜਾੜ ਲਿਉ ।
ਨਹੀਂ ਮੇਰੇ ਵਾਲੀ ਹੋਊ
ਧੋਬੀ ਦਾ ਕੁੱਤਾ ਨਾ ਘਰ ਦਾ ਨਾ ਘਾਟ ਦਾ-
⁃
( ਲੈ ਮੈ ਲਿਖਤੀ ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਤੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਕੋਈ ਬਚ ਜਾਵੇ
ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਮੈ ਫੋਟੋ ਕਰਾਉਣ ਗਿਆ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮਾਲ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕ ਉਥੇ ਸਾਜੋ ਸਮਾਨ ਖਰੀਦਣ ਆਉਦੇ ਹਨ ! ਮੈ ਜਦੋ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਲਗਾ ਤਾੰ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਲ਼ਈ ਔਰਤ ਆਈ ਤੇ ਮੈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਫੜ ਕੇ ਖੜ ਗਿਆ ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਅੰਦਰ ਜਾ ਵੜੀ ਤੇ ਉਦੋਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਹੋਰ ਅੰਦਰੋੰ ਆ ਗਏ ਤੇ ਮੈ ਉਵੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਫੜ ਕੇ ਖੜਾ ਰਿਹਾ ! ਉਹ ਸਾਰੇ ਉਵੇੰ ਹੀ ਮੂੰਹ ਲਟਕਾਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਗਏ ! ਇਹ ਸਾਰੇ 30- 50 ਸਾਲ ਉਮਰ ਦੇ ਸੀ ! ਮਜਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾੰ ਫਿਟੇ ਮੂੰਹ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇ ! ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਤਾੰ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ !!
ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਤਾੰ ਤੁਸੀੰ ਸੁਣੀ ਹੋਣੀ ਹੈ ਜਿਹਨੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਡੁੱਬਦਾ ਬੱਚਾ ਬਚਾਇਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾੰ ਵਲੋੰ ਅੰਗਰੇਜ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਨ ਕਰਨ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਿਹੋ ਜਹੇ ਨੇ ਇਹ ਲੋਕ ?? ਮੈ ਜਾਨ ਤੇ ਖੇਡ ਕੇ ਬਚਾ ਬਚਾਇਆ ਤੇ ਇਹ ਮੂੰਹੋੰ ਇਕ ਲਫਜ ਵੀ ਨਹੀ ਬੋਲ ਸਕੀ ?
ਮੈ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਇਕ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਲੋਕ ਜਾੰ ਬਹੁਤੇ ਚੀਨੇ ਲੋਕ ਵੀ ਥੋੜੇ ਕੀਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਨਹੀ ਕਰਦੇ ਤੇ ਨ ਹੀ ਕਦੀ ਮੰੂਹ ਤੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਲਿਆਉਣਗੇ ! ਆਪਣੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਅੰਦਰ ਹੀ ਲਕੋ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ! ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਜੀਬ ਲਗਦਾ ਹੁੰਦਾ ! ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀ ! ਪਹਿਲਾੰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਹੁਣ ਦੂਜੀਆੰ ਕੌਮਾੰ ਦੇ ਗੁਣ ਦੇਖਦਾੰ ਹਾੰ ਤਾੰ ਅੰਦਰ ਇਕ ਚੀਸ ਉਠਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ? ਅਸੀ ਇੰਨੇ ਨਾਸ਼ੁਕਰੇ ਕਿਉੰ ਹੋ ਗਏ ਹਾੰ ?? ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੀਤੀ ਨੂੰ ਕਦੀ ਹਿਰਦੇ ਚ ਸਤਿਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀ ਦਿੰਦੇ !
ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਚ ਇਕ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆੰ ਕਿਡਨੀਆੰ ਗਲ੍ਹ ਗਈਆੰ ਤੇ ਉਹਦੇ ਭਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਕਿਡਨੀ ਦੇ ਕੇ ਉਹਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ! ਪਰ ਉਹਨੇ ਧੰਨਵਾਦ ਤਾੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਸੀ ਪਿਉ ਦੇ ਪੁੱਤ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ ਵੀ ਬੰਦ ਨਹੀ ਕੀਤੀ
ਪਹਿਲਾੰ ਆਪਦੀਆੰ ਗਾਲ੍ਹ ਲਈਆੰ ਹੁਣ ਭਰਾ ਵਾਲੀ ਦੁਆਲੇ ਹੋ ਗਿਆ ! ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਨਾਸ਼ੁਕਰਾ ਇੰਨਸਾਨ ??
ਮੇਰੀ ਬੱਸ ਚ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਗੁਰੂ-ਘਰ ਜਾ ਰਹੀ ਆਪਣੀ ਬੀਬੀ ਚੜੀ ! ਜਦੋ ਉਹਨੇ ਕਿਰਾਇਆ ਪਾਇਆ ਤਾੰ ਮੈ ਉਹਦੇ ਵੱਲ ਤੱਕਿਆ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾੰ ! ਉਹਦੀਆੰ ਅਖਾੰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀਆੰ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀਆੰ ਸੀ ! ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਰਿਹਾ ਨੀ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਬੀਬੀ ਜੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੀਆੰ ਅਖਾੰ ਮੈ ਕਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਔਰਤ ਦੀਆੰ ਨਹੀ ਦੇਖੀਆੰ ! ਉਸ ਬੀਬੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀ ਸੀ ਤੇ ਮੈੰ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਰਸ਼ਣਾੰ ਨੂੰ ਤਰਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹਨੇ ਮੇਰੀ ਸੁਣ ਲਈ ! ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦਾ ਜੁਆਨ ਪੁੱਤ ਐਕਸੀਡੈੰਟ ਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਅਖਾੰ ਦਾਨ ਕਰ ਗਿਆ ! ਮੈ ਤਾੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰੋਜ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਜਾਂਦੀ ਹਾੰ ਜਿਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਖਾੰ ਬਖ਼ਸ਼ੀਆਂ !
( ਮੈ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿੱਖ ਹਾਂ ਕੋਈ ਕਾਫ਼ਰ ਨਹੀ )
ਪਰ ਉਹਦਾ ਇਉੰ ਕਹਿਣਾ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਉੰ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਕਰ ਗਿਆ ! ਮੈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੀਬੀ ਜਿਸ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਦਿਤੀਆੰ ਤੂੰ ਕਦੀ ਉਹਦੀ ਰੂਹ ਲ਼ਈ ਵੀ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਹੈ ? ਕਦੀ ਉਹਦਾ ਵੀ ਸ਼ੁਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਡੀ ਵੱਡੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰ ਗਿਆ ? ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਇਉੰ ਝਾਕੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਹਦੀਆੰ ਅਖਾੰ ਖੋਹ ਲਈਆੰ ਹੋਣ ! ਕਹਿੰਦੀ ਨਹੀ ਮੈ ਤਾੰ ਕਦੀ ਨੀ ਕੀਤੀ !!
ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਖਾੰ ਚੋ ਦੇਖੋ ਕਿਵੇਂ ਨਿੱਕੀ ਨਿੱਕੀ ਗੱਲ ਵਿੱਚ Thank You . ਕਹਿਣਗੇ !
ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਬਹੁਤ ਲਫਜ ਨੇ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚੋ ਬਦਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹਨ ! ਕਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜੇ ਫ਼ੋਨ ਵਰਗੇ ਅਨੇਕਾੰ ਲਫਜ ਅਸੀ ਲ਼ਈ ਬੈਠੇ ਹਾੰ
ਹੁਣ ਤਾੰ ਚਿੱਟੀ ਦਾੜੀ ਵਾਲੇ ਵੀ ਅੰਕਲ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ ਨਹੀ ਕਰਦੇ ! ਜਿਹਨੇ ਵੀ ਧੰਨਵਾਦ ਲਫਜ ਬਣਾਇਆ ਮੈ ਉਸ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੂੰ ਕਹਾੰਗਾ ਕਿ ਉਹ ਇਹਨੰੂ ਬਦਲ ਕੇ ਥੈੰਕਜੂ ਕਰ ਦੇਵੇ ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੇ ਅਸੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਸਕੀਏ ! ਜੋ ਕੌਮ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਕੰਮਾੰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਉਹ ਲੱਖ ਸ਼ਹੀਦੀਆੰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇ ਉਹਦੇ ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ! ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਿਵੇਂ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਨਰਵਜ਼ ਹਡਾੰ ਨਾਲ਼ੋਂ ਜਿਆਦਾ ਕੰਮ ਆਉੰਦੇ ਹਨ ਇਵੇੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਗੁਣ ਹੀ ਇੰਨਸਾਨ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੰਨਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ! ਧੰਨਵਾਦ ਕਹਿਣਾ ਤੇ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇਕ ਇਸੇ ਕੜੀ ਦਾ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਗੁਣ ਹੈ !!
ਜੋ ਪਹਿਲਾੰ ਕਦੀ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਤਾੰ ਹੁਣ ਕਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਦਾ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਕੇ ਦੇਖਿਉ ਕਿਵੇਂ ਉਹਦਾ ਰੰਗ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਚ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਊ !
—ਧੰਨਵਾਦ ਤੁਹਾਡਾ ਇਹ ਪੜਨ ਵਾਸਤੇ !!
11 ਸਾਲ ਦੀ ਕੁੜੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਟੀਵੀ ਤੇ ਕਮਰਸ਼ਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਪਤੀਲਿਆਂ ਤੇ ਤੌੜੀਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਗਰੀਸ ਤੇ ਘਿਉ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਘੁਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ! ਮਤਲਬ ਸਾਡਾ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਵਾਲਾ ਸਾਬਣ ਵਰਤੋ ! ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਦੋ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸੀ ਤੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਟਿੱਚਰ ਕੀਤੀ ਕਿ ਆਹੋ ! ਇੰਨਾ ਦਾ ਥਾਂ ਹੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਹੈ ! ਮਤਲਬ ਔਰਤ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਜੋਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ! ਉਸ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਇਕ ਦਮ ਸਦਮਾ ਲੱਗਾ ਤੇ ਉਹ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਈ ! ਉਹਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਗ਼ੁੱਸਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਨਿਰਾ ਧੱਕਾ ! ਇਹ ਗੱਲ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ! ਕੁਝ ਤਾਂ ਕਰਨਾ ਪਊ !
ਉਹ ਘਰੇ ਗਈ ਤੇ ਆਪਦੇ ਬਾਪ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਬਾਪ ਨੇ ਉਹਨੰੂ ਸੁਲਾਹ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖ ! ਫੇਰ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਜੇ ਮੈ ਚਿੱਠੀ ਹੀ ਲਿਖਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਨ ਮੈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਦੀ ਘਰਵਾਲ਼ੀ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਾਂ ! ਉਦੋਂ ਅਮਿਰਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਬਿਲ ਕਲੈਨਟਨ ਸੀ ਤੇ ਉਹਨੇ ਹੈਲਰੀ ਕਲਿਨਟਨ ਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ਼ ਟੀਵੀ ਤੇ ਸ਼ੋਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ! ਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨੇ ਸਾਬਣ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ! 11 ਸਾਲ ਦੀ ਇਹ ਕੁੜੀ ਨੇ ਪਿੰਨ ਤੇ ਪੇਪਰ ਤੇ ਜੋ ਅੱਖਰ ਬਣਾ ਸਕੀ ਉਹ ਲਿਖ ਕੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀਆਂ
ਬਲਿਹਾਰੇ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੀ ਜਿੱਥੇ 11 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਵੀ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹਨੰੂ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਤੋਂ ਵੀ ਚਿੱਠੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਆਇਆ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੋਨਾ ਦਾ ਵੀ Kids New Show ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਉ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਉੱਪਰ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਇਕ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਬੱਚੀ ਦੀ ਕੀ ਸੋਚ ਹੈ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੰਦਰ ਸਾਬਣ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ Proctor & Gamble ਨੇ ਆਪਦੀ ਕਮਰਸ਼ਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਹੁਣ ਉਨਾਂ ਨੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਗਰੀਸ ਤੇ ਘਿਉ ਵਾਲੇ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਲਈ ਔਖੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਇਉਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਲੋਕ ਗਰੀਸ ਤੇ ਘਿਉ ਵਾਲੇ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਲਈ ਔਖੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ! ਔਰਤਾਂ ਲਫ਼ਜ਼ ਨੰੂ ਬਦਲ ਕੇ ਲੋਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ! ਹੁਣ ਇਹ ਲਫ਼ਜ਼ ਹਰ ਇਕ ਤੇ ਢੁੱਕਦਾ ਸੀ ਨ ਕਿ ਸਿਰਫ ਔਰਤਾਂ ਨੰੂ ਘਟੀਆ ਕੰਮਜੋਰ ਤੇ ਨਿਕੰਮੀਆਂ ਬਣਾਉੰਦਾ ਸੀ ! ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਇਕ ਲਫ਼ਜ਼ ਦਾ ਫਰਕ ਤੇ ਉਹਦੀ ਤਾਕਤ
ਉਹਦੇ ਹੂਬਹੂ ਬੋਲ ਜਿੰਨੇ ਕੁ ਮੈ ਟਰਾਂਸਲੇਟ ਕਰ ਸਕਦਾਂ !
ਉਹ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ( ਜੋ ਮੈ ਉਪਰ ਲਿਖਿਆ ਉਹ ਹੋਇਆ ਤੇ ) ਮੈ ਉਦੋਂ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੀ ਵਕੀਲ ਬਣ ਗਈ ਸੀ ਉਹ ਲਿਖਦੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਬਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਕਮਰਸ਼ਲ ਬਦਲੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜੇ ਮੈ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਕੁੜੀ ਨੇ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਕੀਤਾ ਜਿਹਦਾ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰਤਾ ਲਈ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ! ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ !
ਸਾਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੁਰਸੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ! ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ! ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਆ ਬਣੇ ਜਿੱਥੇ ਮੇਜ਼ ਉਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਕੁਰਸੀ ਨ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਦਾ ਮੇਜ਼ ਡਾਹ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ! ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਕਿਹਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਿ ਸੁਪਨੇ ਲੈਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਕੱਲ ਦੀਆਂ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਔਰਤਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ! ਸਾਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਤਾਕਤ ਬਣੀਏ ਤੇ ਸਚਮੁਚ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਬਣ ਕੇ ਦਿਖਾਈਏ !
ਸਿਰਫ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਕਰਨਾ ਪੈਣਾ ਤੇ ਚਾਹੀਦਾ ! ਕੱਲਾ ਯਕੀਨ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਣਾ ! ਆਉ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਜੂਝੀਏ ! ਤੇ ਆਉ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀਏ !
ਗਲਤ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਸਹੀ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੀ ਸਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ! ਕਿਉਂਕਿ ਬੋਲ ਵੀ ਇਕ ਬਾਣ ਦੀ ਤਰਾਂ ਘਾਇਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ !
- 1
- 2