ਇਹ ਗੱਲ ਤੇਰੀ ਮਾੜੀ ਕੁੜੀਏ
ਤੇਲ ਪੱਟਾਂ ਤੇ ਮਲਦੀ
ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਫੜ ਕੇ ਢਾਹ ਲਈ
ਫੇਰ ਫਿਰੇਂਗੀ ਲੜਦੀ
ਵਿਚ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ
ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਕੀ ਕਰਦੀ
ਸੁਣ ਨੀਂ ਮੇਲਣੇ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਏ ਸੁਣ ਲੈ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਖੜ ਕੇ
ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕੀ ਦੇਖਣ ਜਾਗੋ ,ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕੀ ਦੇਖਣ ਜਾਗੋ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਚੜ ਚੜ ਕੇ
ਕਿ ਸੋਹਣਾਂ ਛੈਲ ਛਬੀਲਾ ਗੱਭਰੂ ,ਸੋਹਣਾਂ ਛੈਲ ਛਬੀਲਾ ਗੱਭਰੂ
ਖੜ ਗਿਆ ਬਾਹੋਂ ਫੜ ਕੇ ਮੈਂ ਮਰਜਾਣੀ ਦਾ ਨਰਮ ਕਾਲਜਾ ਧੜਕੇ
ਮੈਂ ਮਰਜਾਣੀ ਦਾ ਨਰਮ ਕਾਲਜਾ ਧੜਕੇ
ਚਿੱਟਾ ਕੁੜਤਾ ਪੈਂਟ ਬਦਾਮੀ ,ਰੱਖਦਾ ਬੋਦੀਆਂ ਵਾਹ ਕੇ
ਕੁੜੀਆਂ ਤੋਂ ਪੱਟਿਆ ਤੁਰਦਾ ਹੁਲਾਰਾ ਖਾ ਕੇ
ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਲਈ ਇੱਕੋ ਪੱਥਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ,
ਝੁੱਗੀਆਂ ਵਾਲਿਓ ਐਵੇਂ ਹਿੰਮਤ ਹਾਰੋ ਨਾ।
ਵੇਖੇ ਜਦੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਮੈਂ ਔਕੜਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ
ਬੈਠੇ ਸੀ ਤਾੜ ਵਿਚ ਹੀ ਕੁਝ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ
ਅੱਧੀ ਰਾਤੋਂ ਉੱਠਿਆ ਵਰੋਲਾ
ਘਰ ਤੇਰੇ ਨੂੰ ਆਇਆ
ਮੱਚਦੇ ਦੀਵੇ ਗੁੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ
ਹੱਥ ਡੌਲੇ ਨੂੰ ਪਾਇਆ
ਸੁੱਤੀਏ ਜਾਗ ਪਈ
ਜਾਨ ਹੀਲ ਕੇ ਆਇਆ
ਦਿਓਰਾਣੀ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕੇ ਜੇਠਾਣੀ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕੇ
ਦਿਓਰਾਣੀ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕੇ ਜੇਠਾਣੀ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕੇ
ਮੈਂ ਲੈਨੀ ਆਂ ਵਿੜਕਾਂ ਵੇ
ਸਿੰਘਾ ਲਿਆ ਬੱਕਰੀ ਦੁੱਧ ਰਿਕਾਂ ਵੇ
ਸਿੰਘਾ ਲਿਆ ਬੱਕਰੀ ਦੁੱਧ ਰਿਕਾਂ ਵੇ
ਕਾਰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੋਟਲ ਅੱਗੇ ਜਾ ਰੁਕੀ ਸੀ।
ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀਦੋ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਾਂ।
ਮਾਮਾ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਜਵਾਈ ਸਨ। ਛੋਟਾ ਮੀਸਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਵੱਡਾ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਕੰਮ-ਕਾਰ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਧੀਆ ਸਨ।
ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅਜੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਨਾ ਹੱਸਦੇ, ਸਗੋਂ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੇ ਮੂੰਹਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗਦੇ।
ਮਾਮੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਜਵਾਈ ਨਾਲ ਹੀ ਘੁੰਮਦੇ-ਫਿਰਦੇ ਕਾਫੀ ਕੁਵੇਲੇ ਜਿਹੇ ਇਸ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ ਸਾਂ। ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਭੀੜ ਸੀ। ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਠੰਡੇ ਮੰਗਵਾ ਲਏ ਗਏ ਸਨ। ਖਾਣਾ ਬੇਸ਼ੱਕ “ਬੇਸੁਆਦਾ’ ਜਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਰੋਸਿਆ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ, ਇਸ ਦੇ ਖਾਣ ਦਾ ਢੰਗ ਵੀ ਨਵੀਨ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਬਾਲ ਬੱਚੇ ਅਣਜਾਣ ਸਨ।
ਬੈਰੇ ਨੂੰ ਮੇਜ਼ ਵੱਲ ਆਉਂਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਜ਼ਰਾ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪੈਸੇ ਮੈਂ ਦਿਆਂਗਾ।”
ਪਰ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, ਮਾਮੇ ਦੇ ਜਵਾਈ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਫੈਲ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਕੁਝ ਝੇਪ ਜਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਹੱਤਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇ।
ਬਿੱਲ ਇੱਕ ਪਲੇਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਬੈਰੇ ਨੇ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਟੇਢੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖ ਲਿਆ ਸੀ। ਬਿੱਲ ਮੇਰੀ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਦੇ ਲਗਭਗ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਮਾਮੇ ਦੇ ਜਵਾਈ ਨੇ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਬੈਰੇ ਨੂੰ “ਟਿੱਪ’ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਵੀ ਇੱਧਰ ਉਧਰ ਦੀ ਬਥੇਰੀ ਸੈਰ ਕੀਤੀ। ਹੋਟਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਪਰ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ‘ਪੈਸੇ ਮੈਂ ਦਿਆਂਗਾ’ ਵਾਲੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਤੁਕੱਲਫ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਾ ਦੁਹਰਾਇਆ।
ਹੜ੍ਹ/ਨੀਲਮ ਸੰਜੀਵ
‘ਮਾਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ, ਜਨਾਨੀਆਂ ਸਭ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਨੇ? ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੁੱਕਿਆ ਕੀ ਆ?’
ਦੀਪੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਧੀਏ ਉਹ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਣ ਚੱਲੀਆਂ।”
“ਕਿਉਂ, ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਊ?”
‘ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਆ।”
‘ਪਰ ਮਾਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਨਕਲੀ ਗੁੱਡੀ ਆ।”
‘ਹਾਂ ਪੁੱਤਰ ਹੈ ਤਾਂ ਨਕਲੀ।
‘ਮਾਂ ਜੇ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਣ ਨਾਲ ਸਚਮੁਚ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜਿਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਰੋਜ਼ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਜਾਗਦੀਆਂ ਹੱਸਦੀਆਂ ਤੇ ਖੇਡਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਫੂਕੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਹਿਸਾਬ ਨਲ ਮੀਂਹ ਤਾਂ ਕੀ ਇੱਥੇ ਹੜ੍ਹ ਆ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਜੇ ਮੁੰਡਿਓ ਤੁਸੀਂ ਵਿਆਹ ਵੇ ਕਰਾਉਣਾ
ਦਾਜ ਤੋਂ ਦੱਸੋ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਲੈਣਾ
ਮੁੰਡਿਓ ਵੇ ਸੋਹਣੀ ਨਾਰ ਉਮਰਾਂ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਮੁੰਡਿਓ ਵੇ
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਸ਼ ‘ਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਸੀ ਜੋ,
ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਗੁਲਾਮੀ ਕਰਨ ਉਸ ਦੇ ਫਿਰ ਗਈ।
ਨੰਗੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕੀਤੇ ਕੁਝ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ
ਦਰਅਸਲ ਨਿਕਲੇ ਮੇਰੇ ਸਭ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ
ਮੈਂ ਤੇ ਜਠਾਣੀ ਦੋਵੇਂ ਤੀਰਥਾਂ ਨੂੰ ਚੱਲੀਆਂ,
ਜੇਠ ਖੜ੍ਹਾ ਪੁੱਛੇ,
ਦੋਵੇਂ ਕਲੀਆਂ ਕਿਉਂ ਚੱਲੀਆਂ।
ਟੈਮ ਗੱਡੀ ਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ,
ਨੀ ਜੇਠ ਮਾਰ ਕੇ,
ਦੁਹੱਥੜਾ ਰੋਣ ਲੱਗਿਆ।