Sandeep Kaur

ਜਦੋਂ ਛੋਟੇ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਪਲਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਇੰਝ ਕਹਿ ਲਵੋ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲ ਹਨ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਹਨ ਓਦੋਂ ਇਹ ਆਮ ਜੋ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਚਾਹ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਤੇ ਗੈਸ ਤੇ ਧਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਦੀ ਸੀ ਤੇ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਇਕੋ ਥਾਂ ਦਾਦੀ ਬਾਬੇ ਦੇ ਮੰਜੇ ਤੇ ਜਾ ਪੁਆਂਦੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਆ ਇੱਕਠਾ ਹੋ ਜਾਦਾ ਸੀ ।ਸਿਆਲ ਚ ਪਿੰਨੀਆਂ ਤੇ ਚਾਹ ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਚ ਬਿਸਕੁਟ ਤੇ ਚਾਹ ਦੀਆਂ ਚੁਸਕੀਆਂ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਦੋ ਘੰਟੇ ਬੀਤ ਜਾਣੇ ਤੇ ਮਾਂਵਾ ਨੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਬਜ਼ੀ ਕੱਟ ਲੈਣੀ ਤੇ ਧਰ ਵੀ ਲੈਣੀ ਪਰ ਗੱਲਾਂ ਨਾ ਮੁੱਕਣੀਆਂ।ਇਹ ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਓਦੋਂ ਵੱਡੇ ਘਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਕਮਰੇ ਚ ਬਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲ ਲੱਭਣੇ ਤੇ ਕੱਢਣੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਦੇ ਆਪੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਓਦੋਂ ਵੀ ਸੀ ਪਰ ਓਦੋਂ ਸਟੇਟਸ ਮੇਨਟੇਨ ਕਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਓਦੋਂ ਕਰੋਕਰੀ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਥਾਲਾ ਵਿਚ ਹੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਇੱਕ ਹੀ ਦਾਲ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੱਖਣ ਦੀ ਮੋਟੀ ਡਲੀ ਵੀ ਬੀਪੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਵਧਾਉਂਦੀ ਤੇ ਓਦੋਂ ਦਿਲ ਵੱਡੇ ਸੀ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਲਈ ਤਾਕਤਵਰ ਵੀ ਸਨ। ਵੱਡੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵੀ ਹਾਸੇ ਦੇ ਠਹਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਹਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਣਾ ਪੈਦਾ ਸੋ ਜਦੋਂ ਮਰਜ਼ੀ ਕੋਈ ਵੀ ਭੈਣ ਭਰਾ ਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀੌ। ਓਦੋਂ ਇਨਵਰਟਰ ਸੋਲਰ ਸਿਸਟਮ ਜਨਰੇਟਰ ਆਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸੋ ਗਰਮੀ ਤੇ ਦੁਪਹਿਰਾ ਕੱਟਣ ਲਈ ਘਰ ਚ ਲੱਗੇ ਰੁੱਖ ਧਰੇਕ ਬੋਹੜ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਮੰਜੀਆਂ ਡਹਾ ਲੲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਭਰ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੋਂਦੇ ਪਸੀਨੇ ਨਾਲ ਵੀ ਗਲਾਸ ਭਰ ਐਨ ਚਾਰ ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਚਾਹ ਪੀਈਦੀ ਸੀ ਓਦੋਂ ਚਾਹ ਨਾਲ ਕਾਹਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਂਦੀ ਸਗੋ ਚਿੱਤ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਜਾਦੇ ਸੀ।ਕੰਮ ਤਾਂ ਓਦੋਂ ਵੀ ਸਾਰੇ ਕਰਦੇ ਸੀ।ਰਾਤ ਇੱਕੋ ਥਾਂ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਮੰਜੀਆਂ ਡਾਹ ਕੇ ਲਾਇਨ ਚ ਪੈ ਜਾਈਦਾ ਸੀ ਤੇ ਇੱਕ ਹੀ ਟੇਬਲ ਫੈਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਾ ਨਹੀਂ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਆ ਫਰਾਟਾ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ । ਦਾਦੀ ਬਾਬੇ ਨੇ ਨਾਲੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈ ਜਾਣੀਆ ਨਾਲੇ ਪੱਖੀਆਂ ਦੀ ਝੱਲ ਮਾਰੀ ਜਾਣੀ ਦੇਸ ਪ੍ਰਦੇਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰੀ ਜਾਣੀਆਂ।ਆਢ ਗੁਆਂਢ ਦੀਆਂ ਤੇ ਤਾਰਿਆਂ ਵੱਲ ਵੇਖਦਿਆਂ ਕਦੋ ਨੀਂਦ ਆ ਜਾਣੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਲਦਾ ਓਦੋਂ ਤਾਰੇ ਵੀ ਮੱਲੀਦੇ ਸੀ ਉਹ ਮੇਰਾ ਆਹ ਤੇਰਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਲੱਭਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੇ ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਅਪਣੇ ਫੋਨ ਚ ਮਸਤ ਹੈ । ਘੜੀਆਂ ਲੱਥ ਗਈਆਂ ਗੁੱਟ ਤੋਂ। ਹੁਣ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ ਲਈ ਸਪੈਸ਼ਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਈਦਾ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ। ਹੁਣ ਡਾਕੀਏ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰੀਦੀ ਹੁਣ ਰੁੱਸਣਾ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਮਨਾਉਂਦਾ ਕੋਈ ਘੱਟ ਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਮੋਬਾਈਲ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਝਗੜਾਲੂ ਇਰਖਾਲੂ ਵੱਧ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸਾਡੀ ਮੈਂ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕਲਿਆਂ ਰਹਿਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਦੇਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਣਦੇ ਵੀ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਦਾਦੀ ਬਾਬੇ ਕੋਲ ਬਹਿਣਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਹੁਣ ਮਾਂ ਵੀ ਚੁੱਪ ਦੀ ਫਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਮਰੇ ਚ ਹੋਵੇਗਾ ਅਪਣੇ ਫੋਨ ਨਾਲ। ਕਾਂ ਵੀ ਬਨੇਰੇ ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਘੱਟ ਸੁਣਦੇ ਨੇ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੂਰੀ ਨਹੀਂ ਪੈਦੀ ਹੁਣ। ਹੁਣ ਕੰਧਾਂ ਕੋਲ ਖਲੋ ਖਲੋ ਉਡੀਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰੀਦੀ ਪ੍ਹਹੁਣਿਆ ਦੀ ਆ ਜਾਣਕੇ ਦੱਸ ਵਜੇ ਦਾ ਟਾਈਮ ਹੈ।ਚਾਅ ਹੁਣ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਜਾ ਦੱਬਲਿਆ ਗਿਆ ਮੌਬਾਇਲਾ ਦੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ ਹੇਠ। ਹੁਣ ਭੈਣ ਨੂੰ ਵੀ ਵੀਰ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਚਾਅ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਹੁਤਾ ਸਦਾਰੇ ਵਿਚ ਕੀ ਲਿਆਇਆ ਸੀ ਉਹ ਇਹੀ ਵੇਖਦੀ ਹੈ ।ਰੱਖੜੀ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਲਗਾ ਕੇ ਗੲੀ ਹੈ ਤੇ ਮਿਲੇ ਕਿੰਨੇ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਦਾ ਅਗਲੀ ਰੱਖੜੀ ਤੇ ਭੈਣ ਤਹਿ ਕਰ ਲੈਦੀ ਹੈ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ। ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਅਜੇ ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨ ਤਾਂ ਹੋਏ ਗਈ ਨੂੰ ਫਿਰ ਆ ਗਈ। ਹੁਣ ਨਾਂ ਉਹ ਬੋਹੜਾਂ ਪਿੱਪਲਾਂ ਦੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਨੇ ਨਾ ਹੇਠਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਿਫ਼ਲਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਨੇ । ਹੁਣ ਨਾਂ ਸਾਮ ਨੂੰ ਮਾਂਵਾਂ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਮੰਜੀਆਂ ਡਹਾ ਕੇ ਬੈਠਦੀਆਂ ਨੇ ਨਾ ਆਢ ਗੁਆਂਢ ਦੀਆਂ ਤੀਵੀਂਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਨੇ।ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਾਣਿਆ ਸੀ ਸਾਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ ਅਸੀਂ ਅਪਣੇ ਜੁਆਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕੇ ਅਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੰਭਾਲ ਸਕੇ । ਕਾਸ਼ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਵੀ ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਸਮਝ ਸਕੀਏ।

Naturedeep Kahlon

ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਦੇ ਘਰ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਿਆ, ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਛੱਤ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ, ਉਸਦੇ ਬੁਲਾਉਣ ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਛੱਤ ਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਮਲੇ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗਮਲੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਰਖਵਾਏ ਹਨ। ਗਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੇ ਫੁੱਲ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ ਤੇ ਮਹਿਕ ਖਿਲਾਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਗਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨਿੰਬੂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੋ ਮਿਰਚਾਂ ਵੀ ਲਟਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਸਭ ਵੇਖ ਕੇ ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਕੂਨ ਮਿਲਿਆ।

  ਥੋੜੇ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਉੱਥੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਤੋਂ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕੀ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਇੱਕ ਗਮਲੇ ਨੂੰ ਘਸੀਟ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗਮਲੇ ਕੋਲ ਲਿਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਗਮਲਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਬਾਂਸ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਬਾਂਸ ਦਾ ਬੂਟਾ ਮੁਰਝਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਘਸੀਟ ਕੇ ਦੂਜੇ ਬੂਟੇ ਕੋਲ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ?

ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਮੁਰਝਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਬੂਟੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਫਿਰ ਤੋਂ ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਹੋ ਜਾਵੇ।

 ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਹੱਸ ਪਿਆ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਮੁਰਝਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਦ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਪਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਖੁਰਾਕ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਬੂਟੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਣਾ ਹੈ?

ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਾਂਸ ਦਾ ਬੂਟਾ ਪਹਿਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਇਕੱਲਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਦ ਕਰਕੇ ਇਹ ਮੁਰਝਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਬੂਟੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖਿੜ ਜਾਵੇਗਾ।

 ਬੂਟੇ ਇਕੱਲੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕ ਜਾਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਕਰ ਦਈਏ ਤਾਂ ਇਹ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜੀ ਉੱਠਦੇ ਹਨ।

    ਇਹ ਗੱਲ ਮੈਨੂੰ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਲੱਗੀ। ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋ ਬਾਅਦ ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਕਿੰਨੇ ਟੁੱਟ ਗਏ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਉਦਾਸ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਸੀ ਪਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਸੀ।

ਮੈਨੂੰ ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਕਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੇ ਪੂਰਾ ਵਿਸਵਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬੂਟੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਇਨਸਾਨ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਇਕੱਲੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮੁਰਝਾ ਜਾਦੇ ਹਨ।

       ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮੱਛੀ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱਚ ਦੇ ਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮੱਛੀ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਗੁੰਮਸੁੰਮ ਰਹੀ, ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਪਾਇਆ ਪਰ ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਇੱਧਰ ਉੱਧਰ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹੀ। ਸਾਰਾ ਖਾਣਾ ਜ਼ਾਰ ਦੇ ਤਲ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਪਰ ਮੱਛੀ ਨੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ। ਦੋ ਦਿਨ ਤੱਕ ਉਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹੀ।  ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਮੈਂ ਵੇਖਿਆਂ ਕਿ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਤਹਾ ਤੇ ਉਲਟੀ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ।

   ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਉਹ ਮੱਛੀ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਗਰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਟਾਈਮ ਮੈਂ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਦੋ ਚਾਰ ਮੱਛੀਆਂ ਖਰੀਦ ਲੈਂਦਾ ਤੇ ਉਹ ਮੱਛੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕੱਲੇਪਨ ਨਾਲ ਨਾ ਮਰਦੀ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਘਰ ਬਣਵਾਉਦੇ ਸੀ ਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲਈ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾ ਰੱਖਣ ਵਾਸਤੇ ਦੋ ਮੋਹਰੀਆਂ ਰੱਖਦੇ ਸੀ, ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਦੀਵਾ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਸੀ।ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕੱਲਪਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ। ਆਦਮੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪੌਦਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਥ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਅਗਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਇਨਸਾਨ ਦਿਸੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਾਥ ਦੇ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਮੁਰਝਾ ਨਾ ਜਾਵੇ।

ਇਕੱਲਾਪਨ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਜ਼ਾ ਹੈ। ਗਮਲੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਬੂਟੇ ਕੋਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕਰੀਬ ਕਰਨ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਅਗਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰਸ ਸੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਰਸ ਭਰ ਦਿਓ । ਜਿੰਦਗੀ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖਿੱਲ ਉੱਠੇਗੀ।

ਖੁਸ਼ ਰਹੋ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਜੇ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਫਿਰ ਤੋ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਰਨ ਦੀ।

ਡਾ. ਸੁਮਿਤ